Steenvliegen

Steenvliegen Fossiel voorkomen: Perm[1] – heden
Soliperla sierra op een blad, exemplaar uit Big Spring, Texas, VS.
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Arthropoda (Geleedpotigen) Klasse: Insecta (Insecten) Onderklasse: Pterygota (Gevleugelde insecten) Superorde: Exopterygota
Orde
Plecoptera Burmeister, 1839
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Steenvliegen op Wikispecies
Portaal    Biologie Insecten

Steenvliegen of oevervliegen^[2] (Plecoptera) zijn een kleine orde van gevleugelde insecten. Steenvliegen zijn te herkennen aan hun slanke, langwerpige lichaamsvorm en de doorzichtige vleugels die in rust plat op de rug worden gehouden. De nimfen leven in stromend water, terwijl de volwassen dieren zich ophouden op het land. De volwassen dieren leven meestal slechts enkele weken en komen vaak gesynchroniseerd binnen een kort tijdsbestek tevoorschijn, waardoor ze in grote aantallen kunnen worden aangetroffen.

De nimfen van steenvliegen zijn bijna jaarrond aanwezig en daardoor makkelijker te vinden dan de volwassen insecten. Hierdoor worden met name de nimfen van de steenvliegen verzameld en bestudeerd. De nimf lijkt wat op die van een waterjuffer of eendagsvlieg, maar onderscheidt zich door de twee lange, draadvormige achterlijfsuitsteeksels (cerci). De nimfen van steenvliegen zijn in de regel zeer gevoelig voor watervervuiling waardoor ze bekend staan als indicator voor waterkwaliteit.

In tegenstelling tot veel andere insecten hebben steenvliegen een voorkeur voor koelere tot uitgesproken koude streken. De nimfen leven vaak van plankton of algen op bladeren of dood hout, roofsteenvliegen leven van kleine ongewervelde dieren. Volwassen steenvliegen hebben meestal geen functionele monddelen maar er zijn soorten die wel voedsel opnemen. Dergelijke soorten leven altijd van plantaardige kost. Steenvliegen komen al voor sinds het vroege Perm,^[1] en worden beschouwd als een relatief primitieve insectengroep.

Steenvliegen zijn in vergelijking met andere insecten een relatief kleine orde die ongeveer 3920 soorten telt. De verschillende soorten komen voor op bijna alle continenten, de meeste in Azië. In Europa zijn ongeveer 500 soorten geregistreerd. Van de ongeveer tien soorten die in Nederland nog voorkomen is het grootste deel zeldzaam tot zeer zeldzaam. Zeventien soorten zijn in Nederland uitgestorven. Steenvliegen worden daarmee beschouwd als een van de sterkst bedreigde diergroepen in Nederland.^[3]

1. ↑ ^{a b} Fossil Works, Plecoptera. Gearchiveerd op 13 december 2021. Geraadpleegd op 11 december 2022.
2. ↑ Bernhard Grzimek (1970). Het leven der dieren Deel II: Insecten. Uitgeverij Het Spectrum, Antwerpen, Pagina 88 - 90. ISBN 90 274 8621 2.
3. ↑ Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam KOESE