Sticht Utrecht

Sticht Utrecht
Deel van het Heilige Roomse Rijk
1024 – 1528  →  →  →
(Details) (Details)
Kaart
Het Sticht Utrecht omstreeks 1350.
Algemene gegevens
Hoofdstad	Utrecht
Talen	Nederlands, Nedersaksisch
Religie(s)	Rooms-katholiek
Regering
Staatshoofd	Prins-bisschop

Het Sticht Utrecht (ook bekend als Het Sticht) was het territorium waarover de bisschoppen van Utrecht in de middeleeuwen als plaatselijk vorst (heerser) de landsheerlijkheid uitoefenden. Een sticht was een gebied waar een hoge functionaris van de Rooms-Katholieke Kerk als een abt of bisschop het wereldlijk gezag uitoefende.

Het Sticht Utrecht was van 1024 tot 1528 bestuurlijk gezien een vorstendom binnen het Heilige Roomse Rijk, waar een keizer het hoogste gezag uitoefende. De bisschop had van de keizer op grond van een feodale overeenkomst heerlijke rechten en plichten gekregen om het gebied in zijn naam te besturen als rijksvorst en graaf. Het grondgebied bestond uit :

• het Nedersticht, dat ruwweg overeenkwam met de huidige provincie Utrecht.
• het Oversticht, dat de huidige provincies Overijssel en Drenthe en de stad Groningen omvatte.

Het sticht Utrecht moet onderscheiden worden van het bisdom Utrecht, dat onderdeel uitmaakte (en maakt) van de organisatie van de Rooms-Katholieke Kerk en waarover de Utrechtse bisschop geestelijk gezag uitoefende. Het territorium van het bisdom Utrecht was veel uitgestrekter; het omvatte naast het genoemde Sticht de huidige provincies Friesland (met uitzondering van Achtkarspelen), Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland (zonder westelijk Zeeuws-Vlaanderen) en Gelderland (zonder delen van het graafschap Zutphen). De buurschap Markvelde in Twente hoorde bestuurlijk bij het Sticht, maar maakte geestelijk deel uit van het bisdom Münster.