Telomeer

Een telomeer (Grieks: τέλος, télos, eind en μέρος, méros, deel) is het uiteinde van een chromosoom en bestaat deels uit dubbelstrengs en deels uit enkelstrengs DNA, ingekapseld in beschermende eiwitten. Een telomeer komt niet voor bij prokaryoten met een ringvormig chromosoom. Oude cellen hebben chromosomen met een korter telomeer dan jonge cellen. Een uitzondering hierop werd echter in 2003 ontdekt bij het Vaal stormvogeltje, waarbij de telomeren bij het ouder worden van de vogel juist in lengte toenemen. Kortere telomeerlengte is geassocieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten en verouderingsziekten in het algemeen, maar het is nog onduidelijk of dit een oorzakelijk verband is.^[1]

Een telomeer is te vergelijken met het plastic uiteinde van een veter (nestel). Bij iedere deling rafelt het uiteinde een stukje uit en uiteindelijk kan de cel niet meer delen en sterft. Menselijke cellen bereiken dit stadium na zo'n vijftig, zestig delingen. Als de telomeerlengte behouden blijft, kan de cel zich blijven delen zonder dood te gaan. Onder de microscoop is een telomeer zichtbaar als een oplichtend puntje.

Elizabeth Blackburn, Carol Greider en Jack Szostak wonnen in 2009 de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde voor hun ontdekking van de beschermende werking van telomeren tijdens celdelingen.^[2]

1. ↑ (en) Krauss J, Farzaneh-Far R, Puterman E, Na B, Lin J, Epel E, et al. (9 november 2011). Physical fitness and telomere length in patients with coronary heart disease: findings from the Heart and Soul Study. PLoS ONE. 2011;6(11):e26983.. PLoS ONE 6 (11): e26983. ISSN: 1932-6203. PMID 22096513. PMC 3212515. DOI: 10.1371/journal.pone.0026983. Dit is een open access artikel, beschikbaar in het publiek domein (Creative Commons CC0).
2. ↑ NRC Handelsblad, Nobelprijs Geneeskunde voor bescherming chromosomen, 5 oktober 2009