Een vaandel of vendel is een onderscheidende vlag ter identificatie van een bepaalde groepering of een voer- of vaartuig. Militaire vaandels (ook wel: veldtekens) zijn bedoeld om een militaire eenheid te herkennen of de nationaliteit van een schip aan te duiden. Uit die eerste variant zijn waarschijnlijk de vaandels van schutterijen en gilden ontstaan. Religieuze of kerkelijke vaandels zijn vooral bedoeld om meegedragen te worden in processies.