Vaderlandse geschiedenis is de traditionele naam voor het schoolvak in het lager onderwijs, waarin de geschiedenis van Nederland werd onderwezen. Vaderlandse geschiedenis werd onderscheiden van Bijbelse geschiedenis. Op middelbare scholen werd ook Algemene geschiedenis onderwezen, waarbij de gebeurtenissen in internationaal, lees: voornamelijk Europees, verband werden gezien.
Met de vaderlandse geschiedenis werd kennis over het verleden overgedragen, maar ook werd een patriottisch gevoel versterkt. Veel aandacht ging uit naar glorieuze gebeurtenissen, zoals de opstand der Bataven tegen de Romeinen, de uitvinding van de boekdrukkunst (die voor Laurens Janszoon Coster werd opgeëist), de Tachtigjarige Oorlog en vestiging van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in 1813.
Kinderen leerden jaartallen op te dreunen: "Vijftig jaar voor Christus de Romeinen in ons land..." en "1600 Slag bij Nieuwpoort". Voor de Graven van Holland was een fraai ezelsbruggetje: "Dikkie Dikkie Aarnout, Dikkie Dikkie Flo, Dikkie Flo, Dikkie Flo, Dikkie Ada, Willem Flo, Willem Flo, Jan", waarbij Dikkie stond voor Dirk, en Flo voor Floris.
Het begrip Vaderlandse geschiedenis is in de laatste decennia in onbruik geraakt, omdat het werd geassocieerd met nationalisme en oubolligheid. Kinderen zouden te weinig oog krijgen voor de keerzijde van de geschiedenis, zoals de slavernij. Ook zou de nadruk te veel liggen op feiten, en te weinig op begrip. Het geschiedenisonderwijs werd daarom meer thematisch aangeboden.
De laatste jaren beleeft de vaderlandse geschiedenis een herwaardering. Historici vinden dat de chronologie weer meer aandacht moet krijgen. De historicus Piet de Rooy schreef een canon, waarin de belangrijkste feiten op een rijtje staan. En de heruitgave van de schoolplaten van J.H. Isings, met begeleidende teksten van Jan Blokker en zijn zonen, werd een groot verkoopsucces.