Verloren maandag

Dit artikel gaat over een Vlaamse traditie. Voor de gelijknamige film, zie Lijst van Nederlandse films (1970-1979)

Verloren maandag of verzworen maandag (Frans lundi perdu of lundi parjuré) is een Belgische traditie die over het algemeen op de maandag na de eerste zondag (Doopsel van Jezus) na Driekoningen, dat is de eerste dag na de Kerstcyclus, van de tijd door het jaar gevierd wordt. Deze traditie uit het kerkelijk jaar is vooral in de provincie Antwerpen en in Doornik standvastig gebleven.^[1] In Aalst viel verloren maandag begin oktober. Er werden 'hete broodjes' gegeten: broodkoeken nog warm uit de oven. In Sint-Truiden is 'Verloure Moondag' de maandag voor Aswoensdag; dan trekt de jaarlijkse carnavalsstoet door de straten van de stad.

Het is in België, en dan vooral in Vlaanderen en met name in de provincie Antwerpen, de traditie om op die dag worstenbroden en appelbollen te eten.^[2] Op die dag bieden sommige cafés en werkgevers dit aan. Bij sommige verenigingen en dienstencentra is het een vaste traditie om dit samen te eten, ook in gezinnen worden worstenbroden en/of appelbollen vaak als maaltijd geserveerd. Voor bakkers is het een drukke dag, met veel voorbereiding. ^[3] In Doornik wordt op verloren maandag konijn op Doornikse wijze gegeten, een recept met pruimen en rozijnen. ^[4] In het Pajottenland en Halle bestaat de traditie om op verloren maandag 'boestering met pellepatat' (gebakken gerookte haring met aardappel in de schil) te eten.^[5][6]

Over de herkomst van dit gebruik doen vele verhalen en stadslegendes de ronde, het ene al wat accurater omspringend met de historische informatie dan het andere. Op basis van historische feiten kunnen wel een aantal zeer waarschijnlijke hypotheses naar voor worden geschoven.

1. ↑ VERLOREN MAANDAG, artikel op de website van de Syndicale Unie voor het Brood-, Banket-, Chocolade- en IJsbedrijf vzw (9 januari 2009)]
2. ↑ Jan Stassijns, Valt Verloren Maandag nu op 7 of op 14 januari? En van waar komt de verwarring?. Gazet van Antwerpen (2 januari 2019).
3. ↑ Waarom eten we op verloren maandag worstenbrood en appelbollen? (9 januari 2023).
4. ↑ Verloren maandag - 9 januari 2023. Visittournai. Gearchiveerd op 9 januari 2023. Geraadpleegd op 9 januari 2023.
5. ↑ De Praetere, Ingrid, Verloren Maandag gaat niet verloren. Het Nieuwsblad (13 januari 2015). Geraadpleegd op 8 januari 2024.
6. ↑ Deschuyffeleer, Godielieve, Een ‘verloren maandag’ met boestering en pellepatat. Editiepajot (9 januari 2023). Geraadpleegd op 8 januari 2024.