Verrekijker

Zie Verrekijker (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Verrekijker.

Een verrekijker (of kortweg kijker) is een optisch instrument om voorwerpen op grote afstand vergroot weer te geven. Het instrument is in 1608 uitgevonden door Nederlander Hans Lipperhey uit Middelburg.

De tegenwoordige verrekijker is meestal dubbel (binoculair) uitgevoerd en bestaat dan uit twee gelijke telescopen met kleine vergroting. Beide kijkerhelften bevatten een objectief en een oculair en zijn voorzien van een stelsel van prisma's om het beeld rechtop te zetten (een astronomische telescoop zonder deze prisma's geeft een omgekeerd beeld). Een verrekijker wordt daarom ook wel prismakijker genoemd. Met de prisma's wordt ook een verkorting van de verrekijker bewerkstelligd door het samenvouwen van de stralengang.

De door Lipperhey uitgevonden kijker had, anders dan de tegenwoordige kijkers, een negatieve lens als oculair. Dat geeft zonder dat er prisma's nodig zijn een rechtopstaand beeld, maar de beeldhoek is klein en een grote vergroting is niet goed haalbaar. Dit type wordt ook wel Hollandse kijker genoemd. De zogeheten toneelkijkers maken soms nog gebruik van dit systeem.

Er worden twee soorten prismastelsels gebruikt. Enerzijds zijn er de dakkantprisma's (ook wel pentaprisma's genoemd), die te herkennen zijn aan de rechtdoor gaande stralengang (waarbij objectieven en oculairen recht achter elkaar staan). Anderzijds zijn er de porroprisma's, die een parallelle verschuiving in de stralengang geven. Zoals op de foto te zien is zijn de objectieven en oculairen ten opzichte van elkaar verschoven.