Vrije wil

De vrije wil is het vermogen van rationeel handelende personen om controle uit te oefenen over eigen daden en beslissingen. Om antwoord te kunnen geven op de vraag of dit vermogen werkelijk bestaat, moet het verband tussen vrijheid en oorzakelijkheid onderzocht worden, dat wil zeggen de vraag of, en in welke mate, de natuurwetten het menselijk gedrag bepalen.

De twee uitgesproken tegengestelde posities binnen dit debat zijn die van enerzijds het metafysisch libertarisme, dat betoogt dat de vrije wil (keuzevrijheid) een essentieel onderdeel vormt van het leven van het menselijk individu, en anderzijds die van het harde determinisme dat stelt dat de individuele vrije wil niet bestaat. Een tussenpositie vormt de opvatting dat het determinisme een gegeven is, maar dat menselijke vrije wil desondanks niet is uitgesloten.

De vraag naar het al of niet bestaan van de menselijke vrije wil is een klassieke vraag binnen de filosofie van de geest. Het antwoord op deze vraag heeft ook theologische (religieuze), ethische (morele) en wetenschappelijke implicaties. In religieuze zin impliceert het bestaan van een vrije wil dat er geen alvermogende godheid bestaat die macht uitoefent over de menselijke wil en de keuzes die eruit voortvloeien. In ethische zin impliceert het bestaan van een menselijke vrije wil dat individuen voor hun daden moreel verantwoordelijk zijn. In wetenschappelijke zin gaat het om de vraag of menselijk handelen en denken biologisch (biochemisch) vooraf bepaald is, met name door processen in de menselijke hersenen.