| Waterschap in Nederland | |||
|---|---|---|---|
| Locatie | |||
| Provincie | Groningen | ||
| Coördinaten | 53°15'24"NB, 6°57'6"OL | ||
| Oppervlakte | 597 ha | ||
| Geschiedenis | |||
| Opgericht | 1867 | ||
| Opgeheven | 1967 | ||
| Opgegaan in | Oldambt | ||
| |||
De Weerdijk (ook Wardijk) is een voormalige dijk, polder en waterschap bij Wagenborgen in de provincie Groningen.[1][2][3] In een deel van de polder ligt nu het noordelijk deel van het Hondshalstermeer.
Wanneer de Weerdijk (1600: Wardick) is aangelegd, is niet met zekerheid vast te stellen; mogelijk gebeurde dit in 1554. Hij sluit aan bij de Zomerdijk. In 1530 was in elk geval sprake van ernstige schade aan de dijken bij Wagenborgen; in 1542 werd gesproken over de nije dijck tho Wagenborgen over de gast. Datzelfde jaar werd een nieuwe zomerdijk door de hamrikken aangelegd, die vanuit Nieuwolda en Noordbroeksterhamrik met een grote boog de zuidelijke Dollardboezem omsloot. Deze laatste dijk werd uiteindelijk in 1574 uitgebouwd tot een volwaardige zeedijk. De directe omgeving stond - vermoedelijk vanwege de kleinschalige strokenverkaveling - in de 16e eeuw ook bekend als Weerlanden.
In 1850 werd in het kader van een molencontract het waterschap Weerdijk opgericht, gelegen aan weerszijden van het Hondshalstermaar. De oppervlakte van deze polder bedroeg ongeveer 597 hectare. In 1867 werd de oprichting van het waterschap officieel goedgekeurd. De polder werd bemalen door twee windmolens, die afwaterden op het Termunterzijldiep: Ten westen van Nieuwolda stonden al sinds omstreeks 1794 twee watermolens in De Dellen, die voor de bemaling van de Westerhamrikker Molenkolonie werd gebruikt. Deze polder werd in 1890 opgenomen in het waterschap Weerdijk. De Westerhamrikkermolen werd in 1927 werd afgebroken. De molen in de Westersche Leegte, die uitwaterde op het Hondshalstermaar, was al eerder vervangen door een motorgemaal.
De belangrijkste watergang in de polder was de Nieuwe Watering.
Bij het gehucht Scheve Klap stond de gelijknamige Scheveklapster Watermolen, die rond 1830 werd gebouwd (ter vervanging van een eerdere 18e-eeuwse poldermolen) en in 1890 werd vervangen door een stoomgemaal, dat op zijn beurt in 1924 door een elektrisch gemaal werd vervangen. In 1945 verschansten de Duitsers zich bij Scheve Klap en werd dit gemaal verwoest door de inslag van een Canadese bom (waarbij ook de machinist, zijn zoontje en zijn huishoudster om het leven kwamen) en in 1947 herrees een nieuw gemaal bij Scheve Klap, dat tot 1975 in dienst bleef (het zwaar vervallen gebouw staat er nog), waarna gemaal van De Dellen (aan de zuidwestzijde van het Hondshalstermeer) de bemaling overnam. In 1967 ging het waterschap Weerdijk op in het waterschap Oldambt (1987: Eemszijlvest; 2000: Hunze en Aa's).
In 1980 werd tijdens een ruilverkaveling als boezem en voor natuurontwikkeling (ecologische verbindingszone Schildmeer-Blauwestad) het Hondshalstermeer aangelegd aan de zuidoostkant van het Hondshalstermaar, waardoor een deel van de polder onder water kwam te staan.
- ↑ C.C. Geertsema (1910) De zeeweringen, waterschappen en polders in de provincie Groningen, Groningen: Erven B. van der Kamp, blz. 546, kaarten: Blad 3 en Blad 7
- ↑ Groninger archiefnet
- ↑ Beschrijving van de provincie Groningen behorende bij de waterstaatskaart, bewerkt bij de Directie Algemene Dienst van de Rijkswaterstaat, Den Haag 1961, p. 27-28, 221 en kaart nr. V.