Samisk kultur

Samisk kultur omfattar samane sin andelege og materielle kultur. Natur, miljø og levesett har alltid vore utgangspunktet for den samiske kulturen. Han er også blitt påverka av møte med majoritetskulturar i dei ulike samiske områda. Skilnader internt i den samiske kulturen kjem av skilnadene mellom dei ulike samiske busetnadsområda.^[1]

Grunntrekka i den samiske kulturen blei danna frå og med 1300-talet.^[2] Etter nokre generasjonar med modernisering og språkleg og kulturell assimilering inn i dei dominerande statskulturane fekk den samiske kulturen ein renessanse frå og med slutten av 1960-talet. På 1970-talet oppstod det ei ny og sterkare samisk politisk rørsle, samiske massemedium, litteratur og kunst. Denne kulturelle oppreisten sameina tradisjonell samisk kultur med kulturelle straumdrag i samtida.^[1] Hendingane på 1970-talet blir ofte referert til som den samane si nasjonale oppvakning.^[3] Samane har rekna seg som eit folk så langt tilbake ein kjenner til,^[4] men ideen om Sápmi som ein samisk nasjon blei fyrst utbreidd blant samar på 1970-talet, og seinare blant majoritetskulturane.^[5] På 1980- og 1990-talet blei det teke i bruk eit samisk flagg, ein samisk nasjonalsong og det blei oppretta ein eigen samedag.

1. ↑ ^{1,0 1,1} Lehtola, Veli-Pekka. «Yleistä tietoa». Galdu.org. Henta 1.12.2014. 
2. ↑ «ME SORTAJAT». Suomen Kuvalehti. 24.2.2017. s. sivut 31–34 (26–35), 8/2017. Artikkelin haastatellut tutkijat ovat Itä–Suomen yliopiston arktisten alueiden ja Suomen historian professori Maria Lähteenmäki, Helsingin yliopiston arkeologian professori Mika Lavento, Oulun yliopiston arktisten alueiden historiaan erikoistunut dosentti Matti Enbuske ja kollegiumtutkija Janne Saarikivi. 
3. ↑ «Saamelaisten kansallispäivä otetaan almanakkaan». Helsingin yliopiston almanakkatoimiston tiedotteet. 2017. s. Oulun yliopiston Giellagas–instituutin johtaja Tuomas Maggan mukaan. 
4. ↑ Kirchner, Stefan (2020). «Cross-Border Forms of Animal Use by Indigenous Peoples». I Peters, Anne. Studies in Global Animal Law. Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht 290. Berlin & Heidelberg, Germany: Springer. s. 57–69. ISBN 978-3-662-60755-8. doi:10.1007/978-3-662-60756-5_6. 
5. ↑ Oksanen, Aslak-Antti (2020). «The Rise of Indigenous (Pluri-)Nationalism: The Case of the Sámi People». Sociology 54 (6): 1141–1158. doi:10.1177/0038038520943105.