Back ارون بين اليچاه ARZ Aaron ben Elia German Ααρών μπεν Ελιγιά Greek Aaron ben Elijah English Aaron Acharon Spanish Aharon ben Eliyyahu Nicomediast Estonian Aaron ben Elijah Basque Aharón ben Elia Galician Аарон бен Элиа Russian Aaron ben Elijah Swedish
Aaron Ben Eliasz (ur. 1328/1330[1], zm. 1369) – żydowski uczony z Nikomedii (w imperium osmańskim - dzisiejszy Izmit w Turcji[1]), karaim. Napisał trylogię, która składa się z Ec ha-Chajim (Drzewo Życia), Gan Eden i Keter Tora (Korona Tory).
Pierwsze dzieło zajmuje się istotą religii, jest świadomym naśladownictwem Przewodnika błądzących (More newuchim) Mojżesza Majmonidesa, jednakże jest to doskonała jego przeciwwaga. Aaron Ben Eliasz wziął w obronę podstawowe teorie Kalamu, które zostały poddane krytyce w dziele Majmonidesa, twierdząc, że są zgodne z nauczaniem biblijnym, a więc mają pochodzenie żydowskie, podczas gdy system Arystotelesa jest wobec Judaizmu obcy, zarówno co do początku, jak i podstawowych teorii. Kiedy Majmonides zawęża działanie Opatrzności Bożej, ogarniającej wszystkie byty, do samego tylko rodzaju ludzkiego, czyni ustępstwo na rzecz arystotelizmu, zaprzeczając doktrynie biblijnej. Jednak, mimo tej obrony prawdy o powszechności działania Opatrzności, karaimski filozof nie wzbraniał się jednocześnie przed uznaniem za prawdziwą w dużym stopniu teorię zdeterminowania bytów ziemskich przez gwiazdy (tzw. determinacja astralna)[2].
Druga księga zgłębia zasady prawa karaimskiego. Natomiast ostatnia jest komentarzem do Pięcioksięgu, opartym na dosłownej interpretacji tekstu[1]. Zmarł prawdopodobnie podczas zarazy w Konstantynopolu.