Back Able Archer 83 Danish Able Archer 83 German Able Archer 83 English Able Archer 83 Spanish Able Archer 83 Basque Able Archer 83 Finnish Exercice Able Archer 83 French אייבל ארצ'ר 83 HE Able Archer 83 Croatian Able Archer 83 Hungarian
Able Archer 83 (ang. sprawny łucznik) – kryptonim ćwiczeń wojskowych prowadzonych przez NATO obejmujących Europę, mające na celu sprawdzenie działania procedur uruchomienia taktycznej broni jądrowej, trwających od 2 listopada do 11 listopada 1983[1]. Uwzględniono w nich użycie nowego formatu szyfrowanej komunikacji, zarządzano ciszę radiową i symulowany alarm DEFCON 1, a udział wzięły głowy europejskich państw.
Realizm tych ćwiczeń w połączeniu z pogarszającymi się wówczas stosunkami pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i spodziewaną instalacją w Europie pocisków balistycznych Pershing II sprawił, iż niektórzy w Związku Radzieckim uwierzyli, że Able Archer 83 to prawdziwy atak jądrowy[2]. W odpowiedzi Sowieci postawili w stan gotowości własne siły jądrowe, a także jednostki lotnicze w NRD i Polsce[3]. Kryzys zakończył się jednak wraz z końcem ćwiczeń 11 listopada[4].
- ↑ David E. Hoffman: The Dead Hand: The Untold Story of the Cold War Arms Race and Its Dangerous Legacy. Anchor Books, 2010. ISBN 978-0-385-53217-4.
- ↑ C. Andrew i O. Gordijewski, Comrade Kryuchkov’s Instructions, 85-87; B. Fischer, Reagan Reversal, 123,131; P. Pry, War Scare, 37-39; B. Fischer, „A Cold War Conundrum”.
- ↑ D. Oberdorfer, A New Era, 66; SNIE 11-10-84 “Implications of Recent Soviet Military-Political Activities” Central Intelligence Agency, 18 May, 1984.
- ↑ C. Andrew i O. Gordijewski, Comrade Kryuchkov’s Instructions, 87-88; P. Pry, War Scare, 43-44.