Alembik

Alembiki

Alembik (łac. alembicus) – dawny sprzęt laboratoryjny w postaci szklanego lub metalowego naczynia - zbiornika, zakończonego szyjką, w której osadzano korek lub specjalną głowicę z wychodzącą z niej zagiętą rurką. Służył do destylacji prostej.

Wbrew opinii, która wynalezienie alembiku przypisuje Dżabir Ibn Hajjanowi około roku 800, urządzenie to znane było greckim alchemikom co najmniej kilkaset lat wcześniej^[1][2], np. zostało opisane przez Aleksandra z Afrodyzji, żyjącego na przełomie II i III w.^[2] W średniowieczu używano go powszechnie.

Podstawowym procesem rozdzielczym prowadzonym w alembiku była destylacja z parą wodną. Do alembiku wlewano wodę i wrzucano suche lub świeże surowce roślinne (np. kwiaty róży) albo inne składniki. W temperaturze wrzenia podczas długotrwałego gotowania wody odparowywały z tej mieszaniny składniki lotne: para wodna i olejki lotne, wraz z wodą destylujące w temperaturze nie wyższej niż 100 °C. W odbieralniku po schłodzeniu tworzyły one mieszaninę mającą dwie frakcje: woda i pływająca po jej powierzchni frakcja olejków. W ten sposób otrzymywano m.in. olejki lecznicze i perfumeryjne (zawartość odbieralnika należało tylko rozdzielić w rozdzielaczu).

Alembik służył też do destylowania bez wody różnych cieczy.

Skraplanie mieszaniny w odbieralniku jest sprawniejsze, gdy odbieralnik polewa się zimną wodą. Z czasem to pierwotne rozwiązanie zastąpiono chłodnicą na przewodzie łączącym alembik z odbieralnikiem.

Alembikiem również nazywana była dawniej, przygotowywana w domu, wódka, której składnikami są spirytus, woda i mocno przepalony (prawie przypalony) cukier. Teraz tę wódkę nazywa się "przepalanką" lub "przypalanką".

Alembik wykorzystywany jest również w destylacji wina. W wyniku tego procesu otrzymać można np. koniak, winiak czy brandy oraz inne destylaty owocowe, np. calvados czy rakiję.

Uproszczony alembik w formie jednoczęściowego naczynia to retorta.