Apelacja (prawo)

Apelacja (łac. appellatio – odwołanie) – odwołanie się od wydanego wyroku. W prawie procesowym apelacja jest środkiem odwoławczym od wyroku sądu pierwszej instancji do sądu drugiej instancji.

Terminem apelacja określa się też system kontroli odwoławczej odznaczającej się specyficznymi cechami^[1].

Apelacja przysługuje wyłącznie od wyroku sądu pierwszej instancji. W Polsce od wyroków wydanych w pierwszej instancji przez sąd rejonowy apelacja przysługuje do sądu okręgowego, natomiast jeśli wyrok w pierwszej instancji zapadł przed sądem okręgowym, sądem drugiej instancji jest sąd apelacyjny. W sprawach sądów wojskowych sądem odwoławczym od wyroku wojskowego sądu garnizonowego jest wojskowy sąd okręgowy, natomiast od wyroku wojskowego sądu okręgowego jako sądu pierwszej instancji apelacja przysługuje do Sądu Najwyższego - Izby karnej (do 2018 roku Izby Wojskowej)^{[potrzebny przypis]}.

Apelację należy wnosić na piśmie, do sądu odwoławczego za pośrednictwem sądu pierwszej instancji, w terminie dwóch tygodni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Gdy jednak strona nie zażądała uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia. Apelacja od wyroku sądu okręgowego jako sądu pierwszej instancji - o ile nie pochodzi od prokuratora - winna być sporządzona i podpisana przez obrońcę będącego adwokatem lub radcą prawnym^[2].

Prawidłowo wniesiona i spełniająca wszelkie wymogi apelacja prowadzi do ponownego rozpatrzenia sprawy, przy uwzględnieniu dodatkowych, zawartych w niej, przesłanek. Niewniesienie apelacji skutkuje uprawomocnieniem się wyroku sądu pierwszej instancji.

W postępowaniu cywilnym, które toczy się w trybie postępowania nieprocesowego, apelacja przysługuje również od niektórych postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy.

W postępowaniu administracyjnosądowym nie przewiduje się apelacji. Stronie postępowania przysługuje skarga kasacyjna.