Back علم الفلك الرصدي Arabic Astronomia observacional Catalan Pozorování oblohy Czech Beobachtende Astronomie German Παρατηρησιακή αστροφυσική Greek Observational astronomy English Kosmoobservado Esperanto Astronomía observacional Spanish اخترشناسی رصدی Persian Astronomie d'observation French
Astronomia obserwacyjna – dział astronomii zajmujący się obserwacjami nieba jako podstawowym źródłem danych. Obserwacje astronomiczne prowadzone są za pomocą instrumentów naziemnych, oraz satelitów wyposażonych w przyrządy obserwacyjne. Do instrumentów naziemnych zalicza się przede wszystkim teleskopy, oraz radioteleskopy.
Umieszczenie przyrządu obserwacyjnego na orbicie jest niezwykle kosztowne, ale daje ogromne możliwości ze względu na brak wpływu atmosfery. W ostatnich latach nastąpił jednak szybki rozwój technologii konstruowania teleskopów naziemnych - warto tu wspomnieć o systemach optyki aktywnej i optyki adaptatywnej – dzięki któremu współczesne teleskopy naziemne nie pozostają daleko w tyle za orbitalnymi. Jednymi z najbardziej czułych przyrządów są teleskopy Kecka na Mauna Kea (Hawaje). Radioteleskopy pozostają pod wielkim wpływem zakłóceń powodowanych przez różnego rodzaju sprzęt elektroniczny stosowany wszędzie i coraz powszechniejszy; wolny od tego rodzaju zakłóceń mógłby być np. radioteleskop umieszczony po niewidocznej z Ziemi stronie Księżyca, ale w najbliższych latach takie przedsięwzięcie nie będzie jeszcze możliwe. Teleskopy orbitalne borykają się z innego rodzaju problemami: skrajnie trudnymi warunkami kosmicznej próżni (np. wahania temperatur), niemożliwością wykonania naprawy (wyjątkiem jest tu bardzo kosztowna, ale udana naprawa Kosmicznego Teleskopu Hubble’a (HST) w 1993 roku), a przede wszystkim z kosztami wyniesienia ich na orbitę.
Astronomia obserwacyjna rozwija się w bardzo szybkim tempie: niemal codziennie dokonuje się nowych odkryć, a powszechnie uznawane teorie zmieniają się na przestrzeni tygodni lub miesięcy. Ponadto astronomia obserwacyjna wykorzystuje ścisłą współpracę zawodowych obserwatorów z amatorami – dzięki temu rozwija się szybciej, a fascynaci mają możliwość uczestniczyć w zgłębianiu wiedzy o wielkim Wszechświecie, o którym ciągle wiemy tak mało.
Nośnikiem informacji na drodze od obiektu do obserwatora w tradycyjnej astronomii jest światło, czyli fala elektromagnetyczna, ale obserwacji można też dokonywać poprzez rejestrację promieni kosmicznych, neutrin (zob. astronomia neutrinowa) lub detekcje fal grawitacyjnych.
Obserwacje prowadzi się stosując dwa komplementarne podejścia: obserwacja pojedynczego obiektu lub przegląd nieba. W pierwszym przypadku są możliwie dokładne obserwacje wyselekcjonowanych obiektów, natomiast w przypadku przeglądów nieba obserwacje są mniej dokładne, ale ich celem jest przede wszystkim poszukiwanie nowych obiektów. Metoda polega na systematycznym rejestrowaniu obrazów wybranego fragmentu nieba, a następnie znajdowane obiekty są katalogowane i klasyfikowane. Przeglądy nieba wykonywane są w różnych zakresach widmowych, a katalogi niekiedy zawierają nawet setki tysięcy obiektów.
