Atlas (mitologia)

Atlas

‏Ἄτλας‎

jeden z tytanów
Atlas Farnezyjski, rzymska kopia z II wieku rzeźby greckiej, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu
Występowanie	mitologia grecka
Rodzina
Ojciec	Japet
Matka	Azja
Rodzeństwo	Prometeusz, Epimeteusz, Menojtios
Dzieci	Atlantydy (Plejady, Hiady, Hesperydy) Kalipso
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Atlas (gr. Ἄτλας, Atlas, łac. Atlas) – w mitologii greckiej jeden z tytanów.

Uchodził za syna tytana Japeta i okeanidy Azji (lub Okeanidy Klymene) oraz brata Prometeusza, Epimeteusza i Menojtiosa^[1]. Skazany przez Zeusa za udział w tytanomachii na dźwiganie sklepienia niebieskiego na barkach gdzieś na dalekim zachodzie, w kraju Hesperyd^[1]. Ojciec wielu córek zwanych Atlantydami (Plejady i Hiady z Plejone, Hesperydy z Hesperis), czasem za jego córkę uważa się też Dione. Atlas miał także synów: Hyas i Hesperos, według Homera, jego córką była nimfa Kalipso^[1]. Według innej wersji uchodził za pierwszego astronoma, króla Mauretanii^[2].

Postać Atlasa przewija się w wielu mitach.

• Jedenasta praca Heraklesa w służbie Eurysteusza miała polegać na kradzieży jabłek z ogrodu Hesperyd, córek Atlasa, który brał udział w tym przedsięwzięciu^[1].
• Gdy Perseusz wracał z wyprawy przeciw Meduzie, postanowił zatrzymać się w zachodniej Afryce. Spotkał się z wyjątkowo nieprzyjemnym powitaniem ze strony Atlasa. Rozgniewany heros pokazał tytanowi głowę jednej z gorgon i zamienił go w kamienną górę, którą nazwano imieniem tytana^[1].

Już Herodot (Dzieje 4, 184) utożsamiał go z górami w północno-zachodniej Afryce^[1]. Atlas wyobrażany jest najczęściej jako potężny starzec, który trzyma na ramionach glob ziemski^[2]. Temat Atlasa był wykorzystywany w rzeźbie starożytnej, później także w baroku^[3]. Najsłynniejsze wyobrażenia Atlasa w sztuce – metopa w świątyni Zeusa w Olimpii, Atlas Farnezyjski – kopia w muzeum w Neapolu^[3].

Według niektórych autorów, szczególnie zwolenników historii o Atlantydzie, Atlas miał być synem Posejdona i herosem, a narodzić się miał ze związku z nimfą Klejto. Ten Atlas miał podobno jedenastu braci, z którymi razem założył największe miasta Atlantydy. Często utożsamiano go z wyżej opisanym Atlasem^[1]. Istnieją też przekazy, że Atlas jest synem Uranosa i bratem Kronosa^[1].