Auksyny

Auksyny (ze stgr. αὔξω auksō lub αὐξάνω auksanō "powiększać") – grupa substancji chemicznych zaliczanych do hormonów roślinnych. Stymulują wzrost roślin oraz wpływają na kształtowanie się owoców partenokarpicznych i odgrywają istotną rolę w procesach adaptacji takich jak fototropizm i geotropizm. Auksyny wykazują cechy zarówno hormonów w znaczeniu zbliżonym do pojęcia używanego na określenie substancji regulacyjnych ssaków oraz cechy morfogenów, czyli substancji regulujących proces morfogenezy roślin^[1]. Pierwszą odkrytą auksyną jest kwas indolilooctowy (IAA)^[2]. Jest on syntezowany w merystemie wierzchołkowym pędu, młodych liściach, zarodku oraz w małych ilościach w korzeniu. Transport IAA przez parenchymę ma unikatowy charakter. Jest on wolny (5–20 mm/h) i kierunkowy (polarny), jednak nie jest zależny od grawitacji. Ponadto IAA przemieszcza się szybko i bezkierunkowo poprzez floem (5–20 cm/h).

Najważniejsze auksyny naturalne:

• kwas indolilo-3-octowy (IAA)^[2],
• kwas indolilo-3-masłowy (IBA)^[3],
• kwas fenylooctowy (PAA)^[2],
• indoliloacetonitryl (IAN),
• kwas indolilo-3-propionowy (IPA);

syntetyczne regulatory wzrostu o właściwościach zbliżonych do auksyn:

• kwas naftylo-1-octowy (NAA)^[3],
• kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D)^[2],
• kwas 2,4,5-trichlorofenoksyoctowy (2,4,5-T),
• kwas 2-metoksy-3,6-dichlorobenzoesowy (dicamba),
• kwas 4-amino-3,5,6-trichloropikolinowy (picloran, tordon).

Auksyny mogą w organizmie roślinnym występować w postaci wolnej albo w połączeniu z cukrami, aminokwasami lub peptydami. Pochodne fitohormonów nazywane są koniugatami i zwykle nie wykazują aktywności biologicznej. Połączenie związków odbywa się przy udziale grupy karboksylowej IAA. U roślin dwuliściennych wykryto amidy IAA, zaś u jednoliściennych koniugatami są zwykle estry IAA. Tworzenie koniugatów umożliwia odwracalną inaktywację, powstałe związki są formą transportową hormonów. Odtworzenie aktywnej postaci fitohormonu jest możliwe dzięki obecności enzymów hydrolizujących. Wykazano, że w tkankach roślin obecne są enzymy hydrolizujące estry i amidy IAA^[2].