Back Avemetatarsalia Afrikaans مشطيات القدم الطيرية Arabic مشطيات القدم الطيريه ARZ Avemetatarsalis Catalan Avemetatarsalia Czech Avemetatarsalia Welsh Avemetatarsalia German Avemetatarsalia English Avemetatarsalia Esperanto Avemetatarsalia Spanish
| Avemetatarsalia | |
| Benton, 1999 | |
| Okres istnienia: trias–dziś | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | archozaury |
| (bez rangi) | Avemetatarsalia |
Avemetatarsalia, awemetatarsale[1] ("ptasie śródstopia") – klad archozaurów (Archosauria) obejmujący m.in. dinozaury.
Został nazwany w 1999 roku przez brytyjskiego paleontologa Michaela Bentona jako grupa obejmująca wszystkich przedstawicieli kladu Avesuchia (potomkowie ostatniego wspólnego przodka wszystkich współczesnych archozaurów) bliżej spokrewnione z dinozaurami niż z krokodylami[2]. Pozostawione przez bazalnego przedstawiciela kladu Dinosauromorpha tropy odkryte w Stryczowicach w województwie świętokrzyskim, reprezentujące ichnorodzaj Prorotodactylus, dowodzą, że przedstawiciele Avemetatarsalia żyli już we wczesnym triasie (wczesny olenek), kilka milionów lat po wymieraniu permskim[3]. Inni przedstawiciele kladu znani są w zapisie kopalnym od środkowego triasu[4].
Rozwinięty opis małego archozaura Scleromochlus oraz kladystyczne analizy jego pozycji filogenetycznej pokazały, że Scleromochlus był bliżej spokrewniony z dinozaurami niż z Crurotarsi (do których należą krokodyle) ale poza kladem Ornithodira według Jacques'a Gauthiera, tj. grupą obejmującą ostatniego wspólnego przodka dinozaurów i pterozaurów i wszystkich jego potomków[2].
Paul Sereno podał w 1991 formalną (i inną) definicję Ornithodira, w której dodano Scleromochlus explicite[5]. W tym momencie nie było jednak nazwanego kladu, który mógłby obejmować bazalne gatunki linii prowadzącej do dinozaurów (przeciwstawionej linii prowadzącej do krokodyli), więc Benton wprowadził nazwę Avemetatarsalia, pochodzącą od ptaków (Aves – jedynych współczesnych przedstawicieli tego kladu) i wydłużonych kości śródstopia (metatarsus), które u wszystkich znanych Avemetatarsalia osiąga długość co najmniej 50% długości piszczeli. Według definicji przedstawionej przez Bentona do Avemetatarsalia należą wszystkie Avesuchia bliżej spokrewnione z Dinosauria niż z Crocodylia[2].
- ↑ Nazwa polska za: Stephen Brusatte. Zawiłe losy dinozaurów. „Świat Nauki”. Czerwiec 2018, s. 20–27, 2018. (pol.).
- ↑ a b c Michael J. Benton. Scleromochlus taylori and the origin of dinosaurs and pterosaurs. „Philosophical Transactions of the Royal Society of London B”. 354, s. 1423–1446, 1999. DOI: 10.1098/rstb.1999.0489. (ang.).
- ↑ Stephen L. Brusatte, Grzegorz Niedźwiedzki, Richard J. Butler. Footprints pull origin and diversification of dinosaur stem lineage deep into Early Triassic. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 278 (1708), s. 1107-1113, 2011. DOI: 10.1098/rspb.2010.1746. (ang.).
- ↑ Sereno, P. C. 2005. Avemetatarsalia. Stem Archosauria—TaxonSearch [version 1.0, 2005 November 7] (ang.) [dostęp 22 września 2010]
- ↑ Paul C. Sereno. Basal archosaurs: phylogenetic relationships and functional implications. „Society of Vertebrate Paleontology Memoir”. 2, s. 1–53, 1991. DOI: 10.1080/02724634.1991.10011426. (ang.).