Biogeografia wysp

Biogeografia wysp – część ekologii dotycząca rozmieszczenia i liczebności gatunków na wyspach ekologicznych – obszarach z granicami, na których istnieje bariera ekologiczna utrudniająca migrację organizmów, co prowadzi do powstawania odizolowanych ekosystemów o strukturze zależnej od wielu czynników biotycznych i abiotycznych. W tym przypadku pojęcie „bariery ekologiczne” oznacza takie przeszkody utrudniające przemieszczanie się organizmów, jak łańcuchy górskie, szerokie pasy wody dla zwierząt lądowych, duże obszary rolne (bez zadrzewień śródpolnych) i ogrodzone sady, tereny zabudowane i autostrady^[1]. W ekologii o pojawieniu się bariery ekologicznej mówi się również w przypadku wystąpienia innych czynników powodujących izolację rozrodczą, takich jak zanik kontaktów w wyniku przyjęcia przez grupy organizmów jednego gatunku różnych strategii ekologicznych (np. różne pory aktywności, różne preferencje pokarmowe, różne pory kwitnienia roślin)^[2]. Klasycznymi przykładami wysp ekologicznych są wyspy oceaniczne o zróżnicowanej powierzchni i różnej odległości od innych wysp i kontynentu.

Szybkość i kierunek zmian liczby gatunków istniejących na wyspie zależy od dwóch wielkości: liczby nowych gatunków pojawiających się w jednostce czasu (imigracja, specjacja) i liczby gatunków ubywających w tym samym okresie (emigracja, ekstynkcja). Obie wielkości – zrównoważone (zob. klimaks) lub niezrównoważone (np. w okresie sukcesji pierwotnej albo wtórnej – po klęskach żywiołowych lub innych zakłóceniach równowagi biocenotycznej) – zależą od wielu czynników, m.in. od odległości wyspy od zewnętrznego źródła nowych gatunków, zróżnicowania siedlisk na wyspie, zróżnicowania gatunków na obszarze źródłowym, współczynników śmiertelności (d) i rozrodczości (b) poszczególnych imigrantów (b i d zależą od cech gatunku oraz biotycznych i abiotycznych czynników ekologicznych).