Back Chiaroscuro ALS الجلاء والقتمة Arabic Светлосянка Bulgarian Sklêrijenn deñval Breton Clarobscur Catalan Šerosvit Czech Chiaroscuro Danish Chiaroscuro German Κιαροσκούρο Greek Chiaroscuro English
Chiaroscuro (wł. chiaro – "jasny" i scuro – "ciemny") – termin stosowany czasem wymiennie ze "światłocieniem"[1], ale kładący bardziej nacisk na różnice w natężeniu światła, podczas gdy "światłocień" oznacza ogólny rozkład świateł i cieni w dziele (malarskim, graficznym, rysunkowym), dzięki którym uzyskuje się wrażenie trójwymiarowości.
Nazwą tą określa się również ostre kontrasty światłocieniowe, charakterystyczne m.in. dla Caravaggia. Nazwę technice nadał ponoć Leonardo da Vinci, stosując ją po raz pierwszy w 1483 w swym obrazie Madonna w grocie.
Ponadto nazwę "chiaroscuro" nosi jedna z odmian drzeworytu, zwanego również światłocieniowym albo barwnym tonowym. Do wykonania odbitki wykorzystywano kilka oddzielnych desek z różnymi częściami kompozycji – na jednej wykonywano właściwy rysunek, a na pozostałych światła i cienie w różnym natężeniu. Odbitkę uzyskiwano w wyniku nakładania na siebie odbić z kolejnych płyt. Technika ta pojawiła się we Włoszech i Niemczech na początku XVI wieku, gdzie była stosowana na szeroką skalę jako technika reprodukcyjna. Reprodukowano w niej m.in. dzieła Rafaela i Parmigianina. Wykonywali je m.in. Hans Burgkmair i Domenico Beccafumi. Po XVI wieku drzeworyt chiaroscuro stracił na popularności.
- ↑ M. Rzepińska kwestionuje tłumaczenie pojęcia chiaroscuro jako światłocień, gdyż na termin ten nie ma dokładnego, a równie zwięzłego odpowiednika w języku polskim. Oznacza to bowiem modelunek uzyskany stosowaniem wartości z szeregu ciemne – jasne. Mówiąc natomiast o światłocieniu mamy na myśli skalę środków o wiele bardziej wyrafinowanych i różnorakich. Wynikają one z uwzględnienia problemów różnego natężenia, lokalizacji i barwy źródła światła, a także z uwzględnieniem substancji rzeczy (M. Rzepińska, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław 1979, s. 29)