Chimera (biologia)

Chimera (gr. Χίμαιρα, nazwa mitycznego potwora^[1]) – organizm zbudowany z komórek różniących się genetycznie.

W świecie roślin chimera pojawia się na skutek zaburzeń mitozy w stożku wzrostu i czasami w wyniku szczepienia roślin (np. laburnocytisus Adama +Laburnocytisus adamii). Wśród zwierząt natomiast chimery mogą powstać wskutek podwójnego zapłodnienia komórki jajowej, połączenia zarodków lub częściowej wymiany komórek między zarodkami. Powstały osobnik ma niektóre narządy zbudowane z komórek o innym składzie chromosomów niż reszta jego organizmu.

U człowieka za mozaikę genetyczną uznaje się bliźnięta dwujajowe, jeśli – w wyniku wspólnego krwiobiegu w okresie płodowym – każde z nich posiada domieszkę komórek krwi drugiego. Sztucznie chimery otrzymuje się, przenosząc tkanki, narządy lub inne części z jednego organizmu do innego. W medycynie taką procedurą są przeszczepienia narządów (skóry, rogówki, serca, nerek i innych) oraz tkanek (przetaczanie krwi, przeszczepienia szpiku kostnego).

W badaniach biologicznych chimery tworzy się z komórek różnych organizmów. Zdarza się, że są to organizmy różnych gatunków – na przykład w 1984 wyhodowano chimerę nazwaną geep, powstałą z połączenia na embrionalnym etapie rozwoju komórek kozy i owcy.

Kura z mózgiem przepiórki powstała wskutek przeszczepienia fragmentu zarodka przepiórczego do zarodka kurzego.

W sierpniu 2003 badacze z Szanghaju ogłosili^{[potrzebny przypis]}, że zdołali połączyć komórki ludzkiej skóry z komórką jajową królika, co doprowadziło do powstania pierwszych ludzkich zarodków-chimer. Otrzymane zarodki rozwijały się w środowisku laboratoryjnym, po czym zostały zniszczone w celu pozyskania komórek macierzystych.

Wyniki badań nad chimerami ludzkimi i zwierzęcymi mogą być przydatne do opracowania metod leczenia opartych na wykorzystaniu komórek macierzystych^[2].

W Polsce ustawa o leczeniu niepłodności (Dz.U. z 2020 r. poz. 442) zabrania takich doświadczeń gdy jednym z gatunków jest człowiek; według art. 86 grozi za to kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

Uwaga: Według niektórych źródeł dostępnych w Internecie organizm złożony z komórek odmiennych genetycznie, lecz wywodzących się z jednej zygoty, nazywa się mozaiką, nie chimerą. Tak jest na przykład według słownika biomedycznego Uniwersytetu Stanu Kolorado^{[potrzebny przypis]}. Inne źródła zdają się wskazywać, że zakresy znaczeń tych nazw częściowo nakładają się.