|
baran
Chnum – w mitologii egipskiej jeden z bogów Górnego Egiptu.
Czczony już w czasach Starego Państwa jako lokalne bóstwo wyspy Elefantyny[1], następnie jego kult rozpowszechnił się na cały Górny Egipt i Nubię. Jego żoną była bogini Satis, a córką Anuket[2] (tzw. triada elefantyjska)[potrzebny przypis]. W Esnie czczono go wraz z dwiema boginiami uznawanymi za jego żony: Menhit i Nebtuu oraz jego dziećmi: Neit i Heka[3]. Z kolei w ośrodku kultu w Antinoe czczony był razem z Heket, która była tam uważana za jego małżonkę. Od V dynastii (zgodnie z teorią heliopolitańską) łączony był ze Słońcem (Ra), występując pod imieniem Chnum-Re.
Stwórca ludzi, miał na kole garncarskim ulepić człowieka wraz z jego ka i inne stworzenia. Uważany był także za dawcę wody i opiekuna wylewów Nilu. Był patronem garncarzy[4][5] i bogiem zachodzącego słońca.
W sztuce staroegipskiej wyobrażano go przy kole garncarskim[6], sceny takie pojawiły się za czasów XVIII dynastii, chociaż wzmianki o tej jego roli sięgają Tekstów Piramid[potrzebny przypis]. Wyobrażany był też jako długorogi baran lub mężczyzna z głową barana[4].
Olbrzymią świątynię Chnuma wzniesiono na wyspie Elefantynie w czasach Nowego Państwa[7][8], a kolejną w tej samej epoce w Esnie[3][9]. Świątynię Chnuma zbudowała faraon Hatszepsut w Kumma w Nubii[10]. Ponadto na Elefantynie odkryto cmentarzysko świętych zwierząt Chnuma – baranów[11].