DOS

Zobacz też: inne znaczenia dla „Dos”.

Ten artykuł od 2021-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

DOS (od ang. disk operating system) – pierwszy przenośny (dyskowy) system operacyjny w mikrokomputerach lat osiemdziesiątych, zawierający między innymi rozszerzenia programowe procedur sprzętowych BIOS-u oraz interpreter poleceń. W systemie DOS zapożyczono i rozwinięto niektóre elementy z systemów klasy CP/M.

W komputerach osobistych DOS nie ma wbudowanych mechanizmów ochrony pamięci (nie istnieją mechanizmy ochrony pamięci w trybie rzeczywistym procesora x86, w którym pracuje DOS) – z tego względu nie jest systemem bezpiecznym dla danych i procesów wymuszanych sztucznie wielopotokowo lub sieciowo. W zamyśle był to jednowątkowy system operacyjny i nie przewidywano w nim uruchamiania więcej niż jednego procesu (programu) jednocześnie. Była jednak możliwość uruchamiana programów w tle, np. do obsługi urządzeń.

Programy DOSowe mogą być uruchamiane w systemie Windows, OS/2, Linux (poprzez program DOSBox lub DOSemu). Istnieją obecnie darmowe implementacje tego systemu, na przykład FreeDOS. Ponieważ od systemu Windows XP programy DOS-owe są uruchamiane na tak zwanej wirtualnej maszynie DOS-owej (VDM), która nie pozwala na bezpośredni dostęp programu do sprzętu i posiada jeszcze inne ograniczenia, to działają wyłącznie te, które takich odwołań nie wykonują i nie ingerują zbytnio w system. Do nich należą głównie programy użytkowe, przykładowo edytory tekstu, i bazy danych.

Ważniejsze systemy tej klasy:

• dla komputerów Commodore 64
• dla ośmiobitowych komputerów Atari – Atari DOS, SuperDOS, SpartaDOS, MyDOS i inne
• dla komputerów Amiga – AmigaDOS
• dla komputerów Robotron – UDOS
• dla komputerów klasy IBM-PC
  • QDOS, 86-DOS – pierwowzór systemu MS-DOS
  • PC-DOS firmy IBM
  • MS-DOS firmy Microsoft
  • DR-DOS firmy Digital Research
  • FreeDOS – wolne oprogramowanie do bezpłatnego pobrania
  • PTS-DOS rosyjskiej firmy PhysTechSoft
  • ROM-DOS – zaprojektowany do używania w systemach wbudowanych
  • OpenDOS – darmowy do zastosowań niekomercyjnych

Nazwę DOS nosiły też od lat sześćdziesiątych systemy niezwiązane technicznie z późniejszym DOS-em dla komputerów x86, na przykład:

• DOS/360 – dla komputerów IBM Systemu 360
• DOS/VSE – dla komputerów IBM Systemu 370 i 390.