Dalekopis

Ten artykuł od 2009-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Dalekopis – telegraficzny nadawczo-odbiorczy aparat drukujący^[1][2], służący do przekazywania informacji w postaci alfanumerycznej. W szczególności wykorzystywany jako abonenckie urządzenie końcowe (terminal) do realizacji usług teleksowych.

Zespół nadawczy składa się z kodera, modulatora oraz klawiatury. Naciśnięcie odpowiedniego klawisza powoduje zadziałanie zespołu nadawczego i wysłanie sygnału elektrycznego o odpowiednim dla danego znaku przebiegu impulsowym; zatrzymanie zespołu nadawczego następuje samoczynnie natychmiast po wysłaniu sygnału. Koder nadajnika ma 5 wyjść, naciśnięcie klawisza powoduje pojawienie się na nich jednej z 32 kombinacji napięć dodatnich i ujemnych. Modulator przekształca tę kombinację (równoległą) w ciąg 5 impulsów (dodatnich lub ujemnych) odpowiadających naciśniętemu znakowi dalekopisowego alfabetu telegraficznego (5-elementowego), które – poprzedzone impulsem startowym – są przesyłane do odbiornika. W odbiorniku zawierającym demodulator i dekoder zachodzi proces odwrotny: równoległa kombinacja napięć uruchamia w drukarce odpowiednią czcionkę i przesyłany znak jest odbijany na wąskim pasku papieru, z jednej strony nasączonym suchym klejem, albo arkuszu papieru. Wąski pasek z treścią był zwilżany wodą i naklejany na specjalnym druku. Natomiast treść telegramu zapisana na arkuszu papieru była odrywana i odpowiednio składana lub przepisywana na drukach ozdobnych.

Dalekopisy o konstrukcji mechaniczno-elektrycznej były wypierane przez dalekopisy elektroniczne (elektroniczno-mechaniczne), których działanie jest sterowane za pomocą mikroprocesorów; wyposażone w układy pamięci elektronicznej, klawiaturę elektroniczną, monitor ekranowy.

Początków dalekopisu należy szukać w próbach skonstruowania telegrafu do prywatnego użytku, podejmowanych przez Elisha Graya w 1871 roku, czy B. Hoffmana w 1894 roku. Pierwszy dalekopis wprowadzono do użytku w USA w 1910 – twórcami jego byli Charles Krum i Howard Krum. W 1914 powstał w USA udoskonalony dalekopis oparty na pomyśle Edwarda Kleinschmidta. Około 1920 pojawiły się rozmaite dalekopisy o współczesnej konstrukcji, m.in. przedsiębiorstwo Siemens & Halske skonstruowało własny dalekopis, przekształcając odpowiednio szybkobieżny aparat telegraficzny Siemensa.

W Polsce w latach 1935–1939 opracowano własny model dalekopisu w Państwowych Zakładach Tele- i Radiotechnicznych, nie rozpoczęto jednak jego produkcji.

Do testowania poprawności działania dalekopisu stosuje się pangramy takie jak np. THE QUICK BROWN FOX JUMPS OVER A LAZY DOG albo ICH DALEKOPIS FALSZUJE GDY PROBY XQV NIE WYTRZYMUJE 1234567890. Co najmniej dziesięciokrotne powtórzenie pangramu pozwalało na stwierdzenie poprawności działania lub stwierdzenie błędów w odbiorze sygnałów. Dalekopis wyposażony był w dziurkarkę do utrwalania tekstów na papierowej taśmie dziurkowanej. Taśmę można było później odczytać w automatycznym czytniku zamontowanym również w dalekopisie. Pozwalało to na powielanie i nadawanie tego samego tekstu bez ponownego ręcznego przepisywania go.

Dalekopis był jednym z pierwszych komputerowych urządzeń peryferyjnych. Wykorzystywano go zwłaszcza jako konsolę operatorską systemów mainframe.

W Polsce 9 lutego 2007 roku Poczta Polska zakończyła świadczenia usługi przesyłania informacji za pomocą dalekopisu^[3].

Kodowanie Baudot–Murray pierwotnie zaprojektowane dla dalekopisów bywa stosowany przez krótkofalowców podczas cyfrowych emisji RTTY^[4].