Back ደር Amharic دير (سومر) Arabic Дер Bashkir Der Catalan Der German Der (Sumer) English Der Spanish Der (Mésopotamie) French דיר (עיר) HE Dér (Mezopotámia) Hungarian
 Mapa południowej Mezopotamii w II tys. p.n.e. z zaznaczonym położeniem miasta Der | |
| Państwo | |
|---|---|
Położenie na mapie Iraku  | |
 33°14′N 45°58′E/33,233333 45,966667
| |
Der (sum. uruBAD3.ANki; akad. Dēru)[1] – w II i I tys. p.n.e. ważne miasto we wschodniej Babilonii, w dorzeczu rzeki Dijali, na pograniczu babilońsko-elamickim, położone ok. 100 km na wschód od Esznunny. Identyfikowane obecnie ze stanowiskiem archeologicznym Tell Aqar w prowincji Wasit w Iraku, w pobliżu granicy z Iranem.
Der zasiedlone było od okresu wczesnodynastycznego (III tys. p.n.e.) aż do okresu nowoasyryjskiego (1 połowa I tys. p.n.e.). Swój rozwój zawdzięczało ono strategicznego położeniu na szlaku handlowym łączącym Mezopotamię z Elamem.
Za rządów babilońskiego króla Adad-apla-iddiny (1069-1048 p.n.e.) Der znalazło się wśród miast, które ucierpiały w wyniku najazdów Aramejczyków i Sutejów[2]. Wiadomo też, iż zdobyte ono zostało przez asyryjskiego króla Adad-nirari II (911-891 p.n.e.) w trakcie jednej z jego wypraw wojennych przeciw Babilonii[2]. Następnie w 813 roku p.n.e. zdobył je inny asyryjski władca, Szamszi-Adad V (823-811 p.n.e.), biorąc przy okazji do niewoli przebywającego wówczas w tym mieście babilońskiego króla Marduk-balassu-iqbi[2]. W 720 roku p.n.e. rozegrała się bitwa pod Der pomiędzy wojskami asyryjskiego króla Sargona II (722-705 p.n.e.) a armią elamickiego króla Humban-nikasza I[2].
Bóstwem opiekuńczym Der był bóg Isztaran, a jego małżonka znana była jako „Królowa Der” (akad. Šarrat-Dēri)[3]. Głównym miejscem kultu Isztarana w Der była świątynia E-dimgalkalama (sum. é.dim.gal.kalam.ma, tłum. „Dom - wielka więź kraju”)[4].
- ↑ Borger R., Assyrisch-babylonische Zeichenliste, Neukirchen-Vluyn 1978, s. 101.
- ↑ a b c d hasło Der, w: Bryce T., The Routledge..., s. 192.
- ↑ hasło Isztaran, [w:] Black J., Green A., Słownik mitologii Mezopotamii, Wydawnictwo „Książnica”, Katowice 1998, s. 92.
- ↑ George A.R., House Most High. The Temples of Ancient Mesopotamia, Eisenbrauns, Winona Lake 1993, s. 76.