Back Diplodocidae Afrikaans دبلودوكات Arabic Diplodosid Azerbaijani Дыпладацыды Byelorussian Diplodòcids Catalan Diplodocidae Czech Diplodocider Danish Diplodocidae German Diplodocidae English Diplodocidae Spanish
| Diplodocidae | |
| Marsh, 1884 | |
 Apatozaur | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | archozaury |
| (bez rangi) | Ornithodira |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
diplodoki |
Diplodoki (Diplodocidae) – rodzina zauropodów, której nazwa oznacza "dwubelkowe" Obejmowała ona jedne z największych istot żywych wszech czasów, takie jak Diplodocus czy Supersaurus (ok. 34 m długości[1]). Do Diplodocidae bywa też zaliczany opisany przez Edwarda Drinkera Cope'a rodzaj Amphicoelias, z gatunkami A. altus i A. fragillimus (ten ostatni znany z pojedynczego uszkodzonego kręgu, który zaginął)[2]; jeśli faktycznie należał on do Diplodocidae, to istnieje możliwość, że przedstawicielami tej rodziny były największe zwierzęta lądowe wszech czasów (Gregory Paul (1994), opierając się na porównaniach z diplodokiem, oszacował całkowitą długość ciała A. fragillimus na 40–60 m długości, a jego masę na 100-150 t[3]; Kenneth Carpenter (2006), również w oparciu o porównania z diplodokiem, oszacował długość A. fragillimus na 58 m, a jego masę na 122,4 tony[2]). Z analizy kladystycznej przeprowadzonej przez Whitlocka (2011) wynika jednak, że Amphicoelias mógł być bazalnym przedstawicielem Diplodocoidea nienależącym do Diplodocidae[4].
Większość gatunków, które z pewnością można sklasyfikować jako przedstawicieli tej rodziny, żyła w późnej jurze; jeden gatunek, południowoamerykański Leinkupal laticauda, żył we wczesnej kredzie (berrias lub walanżyn)[5]. Do przedstawicieli Diplodocidae mogą też należeć niektóre skamieniałości odkryte w osadach angielskiej grupy Wealden, w tym kość śródręcza odkryta w reprezentujących berrias lub walanżyn osadach grupy Hastings Beds niedaleko Bexhill w hrabstwie East Sussex; jeśli kości te rzeczywiście należałyby do przedstawicieli Diplodocidae, to dowodziłyby one przetrwania przedstawicieli rodziny do wczesnej kredy[6][7]. Jednak według Manniona i współpracowników (2012) nie można z pewnością stwierdzić, czy którakolwiek z tych skamieniałości należała do przedstawiciela Diplodocidae; np. wspomnianą wyżej kość śródręcza według tych autorów można jedynie uznać za należącą do zauropoda o niepewnej pozycji filogenetycznej[8]. We wczesnokredowych (prawdopodobnie apt, choć mogą być nieco młodsze) osadach formacji Qingshan w prowincji Szantung w Chinach odkryto pojedynczy kręg ogonowy (oznaczony PMU R263), którego budowa według Paula Upchurcha i Philipa Manniona (2009) wykazuje duże podobieństwo do kręgów ogonowych diplodoków. Z przeprowadzonej przez autorów analizy kladystycznej wynika, że PMU R263 należał do bazalnego przedstawiciela podrodziny Diplodocinae, będącego taksonem siostrzanym do kladu tworzonego przez rodzaje Diplodocus i Barosaurus. Odkrycie tego kręgu może dowodzić, że diplodoki przetrwały – przynajmniej na obszarach dzisiejszej Azji – co najmniej do aptu[9]. Jednak zdaniem Whitlocka i współpracowników (2011) budowa kręgu wykazuje większe podobieństwo do kręgów zauropodów z kladu Titanosauriformes; analiza kladystyczna przeprowadzona przez autorów nie potwierdza jego przynależności ani do Diplodocoidea (w tym Diplodocidae), ani do Titanosauriformes[10]. W 2022 roku na kręgu szyjnym diplodoków znaleziono ślady infekcji dróg oddechowych[11].
- ↑ Lovelace, David M.; Hartman, Scott A.; and Wahl, William R. (2007). "Morphology of a specimen of Supersaurus (Dinosauria, Sauropoda) from the Morrison Formation of Wyoming, and a re-evaluation of diplodocid phylogeny". Arquivos do Museu Nacional 65 (4): 527–544.
- ↑ a b Carpenter, K. (2006). "Biggest of the big: a critical re-evaluation of the mega-sauropod Amphicoelias fragillimus." W: Foster, J.R. & Lucas, S.G., red., 2006, Paleontology and Geology of the Upper Jurassic Morrison Formation. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 36: 131-138.
- ↑ Paul, G.S. (1994). "Big sauropods – really, really big sauropods." The Dinosaur Report, The Dinosaur Society, Fall, s. 12-13.
- ↑ John A. Whitlock, A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda), „Zoological Journal of the Linnean Society”, 161 (4), 2011, s. 872-915, DOI: 10.1111/j.1096-3642.2010.00665.x (ang.).
- ↑ Pablo A. Gallina, Sebastián Apesteguía, Alejandro Haluza i Juan I. Canale, A Diplodocid Sauropod Survivor from the Early Cretaceous of South America, „PLoS ONE”, 9 (5), 2014, e97128, DOI: 10.1371/journal.pone.0097128 (ang.).
- ↑ Darren Naish, David M. Martill: Saurischian dinosaurs 1: Sauropods. W: David M. Martill, Darren Naish (red.): Dinosaurs of the Isle of Wight. Londyn: The Palaeontological Association, 2001, s. 185–241. ISBN 0-901702-72-2.
- ↑ Michael P. Taylor, Darren Naish, An unusual new neosauropod dinosaur from the Lower Cretaceous Hastings Beds Group of East Sussex, England, „Palaeontology”, 50 (6), 2007, s. 1547–1564, DOI: 10.1111/j.1475-4983.2007.00728.x [zarchiwizowane z adresu 2011-12-26] (ang.).
- ↑ Philip D. Mannion i inni, New information on the anatomy and systematic position of Dinheirosaurus lourinhanensis (Sauropoda: Diplodocoidea) from the Late Jurassic of Portugal, with a review of European diplodocoids, „Journal of Systematic Palaeontology”, 2012, DOI: 10.1080/14772019.2011.595432 (ang.).
- ↑ Paul Upchurch, Philip D. Mannion, The first diplodocid from Asia and its implications for the evolutionary history of sauropod dinosaurs, „Palaeontology”, 52 (6), 2009, s. 1195–1207, DOI: 10.1111/j.1475-4983.2009.00909.x (ang.).
- ↑ John A. Whitlock, Michael D. D’Emic, Jeffrey A. Wilson, Cretaceous diplodocids in Asia? Re-evaluating the phylogenetic affinities of a fragmentary specimen, „Palaeontology”, 54 (2), 2011, s. 351-364, DOI: 10.1111/j.1475-4983.2010.01029.x (ang.).
- ↑ D. Cary Woodruff i inni, The first occurrence of an avian-style respiratory infection in a non-avian dinosaur, „Scientific Reports”, 12 (1), 2022, s. 1954, DOI: 10.1038/s41598-022-05761-3, ISSN 2045-2322 [dostęp 2023-12-31] (ang.).