Edward Stafford

Edward Stafford

Data i miejsce urodzenia	23 kwietnia 1819 Edynburg
Data i miejsce śmierci	14 lutego 1901 Londyn
Premier Nowej Zelandii
Okres	od 2 czerwca 1856 do 12 lipca 1861
Poprzednik	William Fox
Następca	William Fox
Premier Nowej Zelandii
Okres	od 16 października 1865 do 28 czerwca 1869
Poprzednik	Frederick Weld
Następca	William Fox
Premier Nowej Zelandii
Okres	od 10 września 1872 do 11 października 1872
Poprzednik	William Fox
Następca	George Waterhouse
Multimedia w Wikimedia Commons

Sir Edward Stafford (ur. 23 kwietnia 1819 w Edynburgu, zm. 14 lutego 1901 w Londynie) – nowozelandzki polityk, trzykrotnie piastujący urząd premiera Nowej Zelandii w czasie, gdy była jeszcze brytyjską kolonią.

Pochodził z zamożnej szkockiej rodziny, ukończył studia w Dublinie. W 1841 opuścił Wielką Brytanię. Początkowo zamierzał osiedlić się w Australii, ale po dwóch latach spędzonych w tym kraju ostatecznie wybrał Nową Zelandię, gdzie mieszkała już jego rodzina. Zamieszkał w Nelson i szybko stał się aktywnym uczestnikiem miejscowej polityki. W 1853 objął nowo utworzony urząd Superintendenta Prowincji Nelson, czyli szefa lokalnej administracji. Jego najważniejszym osiągnięciem na tym stanowisku było utworzenie sieci obowiązkowych, bezpłatnych i świeckich szkół.

W 1855 został członkiem parlamentu kolonii, a rok później jej premierem po tym, jak wcześniejsze administracje Henry’ego Sewella i Williama Foksa przetrwały zaledwie po 13 dni. Priorytetami jego ekipy stało się jasne określenie podziału kompetencji między władzami lokalnymi a centralnymi oraz zwiększenie stopnia niezależności władz autonomicznych od reprezentującego Londyn gubernatora. M.in. zapowiedział gubernatorowi, iż rząd nie będzie ponosił żadnych kosztów operacji, o których gubernator zadecyduje bez wcześniejszej zgody parlamentu. Okres jego urzędowania przypadł na czas trwania wojen maoryskich. Stafford zajmował w tej sprawie dość łagodne wobec Maorysów stanowisko, co rodziło konflikty z wieloma innymi politykami. Był to główny powód przegłosowania przez parlament wotum nieufności wobec niego w 1861, co zmusiło go do oddania władzy.

Po raz drugi objął tekę premiera w 1865 po tym, jak Frederick Weld zrezygnował z tego stanowiska z powodów zdrowotnych. Po raz kolejny starł się z władzami kolonialnymi w sprawie wojny maoryskiej, a przede wszystkim w kwestii, kto ma podejmować decyzje i ponosić koszty. Po trzech latach sporów zawarto porozumienie, na mocy którego koszty miały być dzielone między metropolię a kolonię, zaś najważniejsze decyzje odnośnie do dalszych kroków miały leżeć po stronie premiera Nowej Zelandii. Stafford przyjął mocno ugodową politykę wobec Maorysów, prosząc gubernatora o ułaskawienie ich ściganych wodzów i gwarantując ich przedstawicielom miejsca w parlamencie. Taka strategia nie przynosiła jednak najlepszych rezultatów i w 1869 premier przegrał wybory.

W 1872 Stafford po raz ostatni odzyskał władzę po tym, jak trzeci rząd Foksa upadł w wyniku rywalizacji między premierem a ministrem finansów Juliusem Vogelem. Jego ekipa miała jednak bardzo nikłą przewagę w parlamencie i dość szybko przegrała głosowanie nad wotum nieufności. Stafford próbował salwować się przedterminowymi wyborami, jednak gubernator odmówił ich rozpisania, wobec czego musiał zrezygnować ze stanowiska.

W 1878 ogłosił przejście na polityczną emeryturę i wyjechał do Anglii, gdzie prowadził rozległe interesy. Oferowano mu wysokie stanowiska w administracji kolonialnej w Australii lub Indiach, ale odmówił. Przyjął jedynie Order św. Michała i św. Jerzego. Zmarł w 1901 roku, dwa lata po swojej drugiej żonie Mary Bartley, z którą przeżył 40 lat. Pozostawił sześcioro dzieci.