Ekologia populacyjna

Ekologia populacyjna, populacjologia, demekologia^[1] – część ekologii gatunku, która dotyczy zmian liczebności populacji jednogatunkowych, zachodzących pod wpływem czynników ekologicznych (biotycznych i abiotycznych)^[2].

Pojęcie „ekologii gatunku” jako części ekologii wprowadzono wycofując wcześniej stosowany podział tej nauki na^[2][3][4]:

• autekologię – naukę o funkcjonowaniu pojedynczych organizmów w ich środowisku (zbliżoną do fizjologii gatunku,
• synekologię – ekologię grup osobników (np. populacji, formacji i zespołów roślinnych, ekosystemów).

Współcześnie w zakres ekologii gatunku wchodzi:

• ekologia populacyjna (zagadnienia dynamiki populacji lokalnych, problemy zasięgu i rozmieszczenia^[5])^[2][3],
• ekologia ewolucyjna (historia życia gatunków, ich ewolucyjne adaptacje, dostosowania)^[6][7][8].

Dynamika populacji lokalnej, występującej w określonym środowisku (zajmującej określoną niszę ekologiczną) zależy od^[2]:

• zgodności abiotycznych cech siedliska z fizjologicznymi potrzebami organizmów (zob. zasada Alleego, zasada tolerancji ekologicznej Shelforda),
• rodzaju i siły zależności od innych populacji tworzących strukturę ekosystemu: „pionowych” (troficznych, zob. piramida ekologiczna) i „poziomych” (np. konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, komensalizm, symbioza).

Krzywa wykładnicza^[a]

Krzywa wzrostu S-kształtna

Krzywa wzrostu oscylacyjna

Krzywa wzrostu fluktuacyjna

Podstawowe typy krzywych wzrostu populacji lokalnych ; Y = N – liczebność populacji; X = t – czas, A – pojemność środowiska