Filozofia fizyki

niektórzy filozofowie fizyki – w kolejnych wierszach Isaac Newton, Gottfried Wilhelm Leibniz, Pierre Laplace, Ernst Mach, Albert Einstein, Hans Reichenbach i Werner Heisenberg.

Filozofia fizyki – dział filozofii nauki oraz filozofii przyrody analizujący zagadnienia filozoficzne wytworzone przez fizykę^[1], takie jak:

• ontologiczny status jej pojęć,
• metodologiczny status jej hipotez i modeli,
• filozoficzne konsekwencje jej odkryć.

Fizyka przed uformowaniem się w nowożytnej postaci (rewolucja naukowa) była dziedziną filozofii, przez co rozważania zaliczane potem do filozofii fizyki sięgają początków obu dziedzin, występując np. u filozofów przedsokratejskich. Początków samodzielnej filozofii fizyki można dopatrywać się w XVII wieku, kiedy to uformowana już nauka matematyczno-empiryczna wywołała pewne dyskusje nad jej podstawami i implikacjami teologicznymi. Dalsze stulecia przyniosły kontynuację tych debat oraz otworzyły nowe, związane z demonem Laplace’a, fizyką statystyczną, kosmologią i fizyką kwantową; w XXI wieku większość z nich pozostaje otwartych.

Filozofia fizyki jest uprawiana zarówno w ramach instytucji filozoficznych, jak i przez zawodowych fizyków, np. w ich twórczości popularyzatorskiej. Obie formy aktywności oddziaływały na badania w samej fizyce fundamentalnej – m.in. doprowadziły do sformułowania hipotez jak zasada Macha i przez to ogólnej teorii względności, innych teorii grawitacji, modeli kosmologicznych oraz inspirowały badania nad splątaniem kwantowym, np. twierdzenie Bella. Pobudki filozoficzne bywają używane jako heurystyka w wyborze kierunku badań, np. konkurencyjnych teorii kwantowej grawitacji. Mimo to zdarzali się fizycy krytyczni do filozofii i negujący klasyfikację tych rozważań jako filozoficznych.

Twórczość na pograniczu filozofii i fizyki bywała nagradzana Nagrodą Templetona – wśród wyróżnionych było co najmniej 10 fizyków, konkretniej Carl Friedrich von Weizsäcker, Paul Davies, Freeman Dyson, John Polkinghorne, George Ellis, Charles Townes, John D. Barrow, Michał Heller, Bernard d’Espagnat i Frank Wilczek.