Fryzowie

Ten artykuł od 2010-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji: powtórki: Fryzyjski Ruch Narodowy. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Fryzowie – lud pochodzenia germańskiego zamieszkujący obszary dawnej Fryzji, posługujący się językiem fryzyjskim; obecnie także niderlandzkim, dolnoniemieckim, niemieckim, a także dialektem pośrednim między dolnoniemieckim a fryzyjskim określanym jako groningski w prowincji Groningen, a jako dolnoniemiecki (dolnosaski) Wschodniej Fryzji w Niemczech.

Obecnie Fryzowie to autochtoniczna mniejszość narodowa, zamieszkująca w trzech państwach: w Holandii, w prowincjach Groningen oraz Fryzja i na przylegających do tej prowincji wyspach; w Niemczech, w krajach związkowych Dolnej Saksonii i Szlezwiku-Holsztynie oraz w Danii w prowincji Jutlandia Południowa.

Etnonim Fryzowie (w źródłach rzymskich – Frisii, Frisiavones, Frisiones) może pochodzić ze starogermańskiego „odważny”, „mężny” lub od Frese, Fries – „skraj”, „brzeg” (tj. dokładnie „mieszkańcy wybrzeża”). W średniowieczu znani byli jako wytrawni marynarze i kupcy. Współcześnie zajmują się w dużej mierze produkcją mleka, hodowlą koni, świń, owiec, mieszkańcy wybrzeża i wysp trudnią się też rybołówstwem. Od XVI wieku są ewangelikami reformowanymi.

W latach 20. XIX wieku powstał Fryzyjski Ruch Narodowy. Walczył on o odrodzenie języka ojczystego i kultury narodowej, ale dopiero w 1990 roku język fryzyjski we Fryzji otrzymał status „oficjalnego języka regionalnego”. Od 1937 roku został on wprowadzony do szkół, z których ok. ¼ jest dwujęzyczna. Od 1956 fryzyjski używany jest w sądownictwie, a na początku lat 50. XX wieku utworzono katedrę języka fryzyjskiego na uniwersytecie w Groningen. Teraz używany jest w urzędach, szkołach, uczelniach wyższych, w trakcie rozpraw sądowych, w kościołach, miejscowym radiu i telewizji, a także na posiedzeniu sejmiku prowincjonalnego. Fryzowie w Niemczech również starają się o zachowanie swojej kultury i języka ojczystego, w obliczu nasilającego się procesu ujednolicania z kulturą niemiecką.

Wśród Fryzów działają dwie partie polityczne: Fryzyjska Partia Narodowa i Fryzyjska Partia Narodowa Ljouwert (Leeuwarden), a od 1954 roku działa w Holandii ogólnonarodowa Rada Fryzyjska. Fryzowie w Holandii mają autonomię kulturalną i językową, a tożsamość i kultura fryzyjska przeżywają aktualnie odrodzenie.