Back استحداث الجلوكوز Arabic Глюконеогенеза Bulgarian Glukoneogeneza BS Gliconeogènesi Catalan Glukoneogeneze Czech Glukoneogenese Danish Gluconeogenese German Gluconeogenesis English Glukoneogenezo Esperanto Gluconeogénesis Spanish
Glukoneogeneza – enzymatyczny proces przekształcania niecukrowcowych prekursorów, np. aminokwasów glukogennych, glicerolu czy mleczanów w glukozę. Resynteza glukozy następuje głównie w hepatocytach i w mniejszym stopniu w komórkach nerek, a głównym punktem wejścia substratów do tego szlaku jest pirogronian[1].
Niecukrowcowe substraty przekształcane są najpierw w pirogronian lub wchodzą do szlaku na etapie późniejszych intermediatów, takich jak fosfodihydroksyaceton lub szczawiooctan, w który pirogronian jest przekształcany w reakcji karboksylacji zachodzącej w mitochondriach, kosztem jednej cząsteczki ATP[2].
Ostatnim krokiem glukoneogenezy jest z reguły wytworzenie glukozo-6-fosforanu z fruktozo-6-fosforanu przez izomerazę fosfoglukozy. Wolna glukoza nie jest tworzona od razu, gdyż wydyfundowałaby z komórki. Fosforyloglukoza jest hydrolizowana do glukozy przez enzym znajdujący się w membranie retikulum endoplazmatycznego. Stamtąd glukoza jest wysyłana do cytozolu.
Glukoneogeneza nie może być traktowana jako proces odwrotny do glikolizy, gdyż trzy występujące w niej reakcje nieodwracalne są zastąpione przez inne. Dzięki temu synteza i rozkład glukozy muszą podlegać oddzielnym systemom regulacji i nie mogą zachodzić jednocześnie w jednej komórce. Szybkość procesu zależy w głównej mierze od 1,6-bisfosfatazy fruktozy (FBP-1,6). Większość czynników wpływających na aktywność szlaku glukoneogenezy to substancje powodujące inhibicję wykorzystywanych w nim enzymów, jednak zarówno acetylo-CoA jak i cytrynian działają na nie aktywująco (pierwszy na karboksylazę pirogronianu, drugi na bisfosfatazę fruktozy)[2].
Zjawisko syntetyzowania glukozy z mleczanów nosi nazwę cyklu Corich.
Sumaryczna reakcja glukoneogenezy z pirogronianu (Pyr) jest następująca[3]:
- ↑ Integracja metabolizmu. W: Jeremy Mark Berg, John L. Tymoczko, Lubert Stryer, Neil D. Clarke: Biochemia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 845-866. ISBN 978-83-01-14379-4.
- ↑ a b Glikoliza i glukoneogeneza. W: Jeremy Mark Berg, John L. Tymoczko, Lubert Stryer, Neil D. Clarke: Biochemia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 425-464. ISBN 978-83-01-14379-4.
- ↑ Lubert Stryer, Biochemia, wyd. 2, Warszawa: PWN, 1986, s. 611, ISBN 978-83-01-13978-0.