Homoseksualizm

Homoseksualizm (z greki ὁμόιος homoios „taki sam, równy” oraz z łac. sexualis „płciowy”^[1]; też: homoseksualność^[2]) – pociąg romantyczny, seksualny lub zachowanie seksualne pomiędzy osobami tej samej płci. Obok heteroseksualności i biseksualności jest jedną z trzech głównych orientacji seksualnych w ramach kontinuum seksualnego^[3][4][5].

Naukowcy podejrzewają, że orientacja seksualna jest spowodowana złożoną zależnością wpływów genetycznych, hormonalnych i środowiskowych^[6][7][8] i nie uważają, by była ona kwestią wyboru^[6][7][9]. Uznają teorie biologiczne^[6], i choć niektórzy wskazują także czynniki społeczne^[10][11], to podkreślają biologiczne podłoże orientacji seksualnej, zwłaszcza w przypadku mężczyzn^[12][13][14]. Nie ma przekonujących dowodów na rolę odgrywaną przez rodzicielstwo lub doświadczenia z wczesnego dzieciństwa w kształtowaniu orientacji seksualnej^[15]. Choć istnieją uprzedzenia, zgodnie z którymi aktywność homoseksualna jest nienaturalna^[16], badania naukowe wykazały, że homoseksualność jest normalną i naturalną wariacją w ludzkiej seksualności i nie jest sama w sobie źródłem negatywnych skutków psychologicznych^[3][17]. Poza ludźmi zachowania homoseksualne zostały udokumentowane u wielu gatunków zwierząt^{[18][19][20][21][22]}. Nie ma wystarczających dowodów na poparcie interwencji psychologicznych w celu zmiany orientacji seksualnej. Brak badań dowodzących skuteczności takich interwencji^[23].

Najczęstsze oznaczenia określające osoby homoseksualne to „lesbijka” dla kobiet i „gej” dla mężczyzn^[2] (choć w języku angielskim słowo gay jest używane zarówno w odniesieniu do homoseksualnych mężczyzn, jak i kobiet). Wiele gejów i lesbijek żyje w trwałych i wzajemnie oddanych związkach^[24]. W zakresie kluczowych aspektów psychologicznych takie związki są równoważne relacjom heteroseksualnym^[25][26][27]. Liczba osób, które identyfikują się jako geje lub lesbijki oraz odsetek osób doświadczających związków seksualnych z osobami tej samej płci są trudne do oszacowania z różnych powodów, m.in. dlatego że wiele osób homoseksualnych nie ujawnia otwarcie swojej orientacji z powodu homofobii, heteroseksizmu i innych form dyskryminacji^[28].

Związki i akty homoseksualne były afirmowane, a także potępiane na przestrzeni dziejów, w zależności od formy, jaką przyjmowały, i kultury, w jakiej występowały^[29]. Liberalizacja stosunku do homoseksualności w państwach zachodnich następowała powoli^[29]. Tolerancja lub aprobata dla homoseksualności zaczęły zwiększać się stopniowo od XX wieku^[29], a dopiero od początku XXI wieku warunki polityczne umożliwiły formalną widoczność i podliczenie osób homoseksualnych. Nastąpiła też zmiana w zakresie zwiększenia widoczności oraz uznania równych praw osób homoseksualnych, w tym: prawa do zakładania rodziny, zawierania małżeństw i związków partnerskich, adopcji i wychowywania dzieci, zatrudnienia, służby wojskowej, równego dostępu do opieki zdrowotnej. Wprowadzono mechanizmy prawne przeciwdziałające aktom nienawiści na tle orientacji seksualnej, w tym wobec osób w okresie dojrzewania szczególnie narażonym na przemoc.

Uznawanym za istotny aspektem homoseksualności jest również poczucie tożsamości oraz społecznej przynależności osób, które odczuwają pociąg do osób tej samej płci. Osoby homoseksualne współtworzą zbiór LGBT^[30], zaś część osób homoseksualnych współtworzy społeczność LGBT.