Hrabiowie Tusculum – arystokratyczny ród hrabiów, sprawujący władzę w średniowiecznym Rzymie[1]. Byli oni także spokrewnieni w linii żeńskiej z rodem Krescencjuszy[1]. W przeciwieństwie jednak do Krescencjuszy, byli oni stronnictwem procesarskim[2].
Tuskulańczycy byli rodem wywodzącym się od księcia Alberyka I, zięcia rzymskiego konsula, Teofilakta[3]. W X wieku zdobyli oni władzę nad Rzymem, dzięki czemu zapewnili sobie możliwość wpływania na wybór papieża[4]. Co najmniej pięciu papieży, a także kilku antypapieży zostało desygnowanych właśnie dzięki rodzinie z Tusculum[1][5]. Po raz drugi, władzę przejęli po rządach Krescencjuszy, na początku XI wieku[6]. Literatura źródłowa podaje, że po raz pierwszy nazwani są „hrabiami Tusculum” ok. 999 roku – wcześniej byli władcami miasta, lecz bez tytułu szlacheckiego[7].
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie FMG/1