Immanuel Kant

Ten artykuł należy dopracować: od 2015-01 → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny, od 2019-11 → poszerzyć o istotne informacje, od 2015-10 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Immanuel Kant

Data i miejsce urodzenia	22 kwietnia 1724 Königsberg, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	12 lutego 1804 Königsberg
Narodowość	niemiecka
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Immanuel Kant (ur. 22 kwietnia 1724 w Królewcu, zm. 12 lutego 1804 tamże) – niemiecki filozof, profesor logiki i metafizyki na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu. Jeden z najwybitniejszych reprezentantów oświecenia^[1].

Kant zasłynął głównie jako epistemolog i etyk, dotykając też estetyki, zagadnień zaliczanych do filozofii przyrody i nauki – w tym matematyki i fizyki – oraz filozofii polityki. W tej pierwszej dziedzinie połączył wcześniejsze doktryny racjonalistyczne i empiryczne. Podobnie jak część racjonalistów i empirystów był krytyczny do w pełni realistycznego wyjaśniania obserwacji, przez co jest zaliczany do idealistów. Charakterystycznym elementem jego doktryny była transcendentalność – opinia, że podmiot jest poznawczym warunkiem przedmiotu. Przez to jego epistemologia jest znana jako idealizm transcendentalny lub krytyczny i kontrastowana z idealizmem subiektywnym niektórych empirystów jak poprzedzający go George Berkeley. Część poglądów Kanta odróżnia go też od innych empirystów:

• spekulował o rzeczywistości niedostępnej zmysłom, konkretniej o rzeczach samych w sobie, które nazwał noumenami, a także o Bogu;
• wierzył w możliwość wiedzy a priori, także wykraczającej poza samą logikę.

Z drugiej strony Kant był też krytyczny do klasycznej metafizyki, np. dotychczasowych prób dowodzenia istnienia Boga^[1] jak te u tomistów i G.W. Leibniza. Pod tym względem kantyzm czerpie z empiryzmu; jest też znany jako filozofia krytyczna.

Królewiecki filozof to także twórca deontologii – jednego z głównych kierunków etyki obok etyki cnót i konsekwencjalizmu; etyka Kantowska jest kontrastowana zwłaszcza z utylitaryzmem^{[potrzebny przypis]}.

Kant otwiera poczet klasycznych idealistów niemieckich; do kantyzmu odwoływały się też neokantyzm (kontynuacja), fenomenologia (rewizja) oraz pozytywizm logiczny (opozycja). Z tego ostatniego wywodzi się bliższy Kantowi popperyzm znany też jako krytyczny racjonalizm. Kantyzm wywarł też wpływ na szkoły i kierunki, z którymi kontrastował; tomizm to system filozoficzny oparty na epistemologii realistycznej i dążący do wiedzy drogą metafizyki, jednak jedną z postaci neotomizmu jest tomizm transcendentalizujący.

Dzieło Kanta Kritik der reinen Vernunft umieszczone zostało w Indeksie ksiąg zakazanych dekretem z 1827 roku^[2].