Iure uxoris (łac. „z prawa żony”)[1] – termin używany w sytuacji, gdy małżonek królowej, księżnej, hrabiny itp. otrzymywał (tron i) władzę danego terytorium z faktu bycia mężem dziedziczki korony. Prawo do tronu tracił zwykle po śmierci żony. Szlachcic panujący iure uxoris był oficjalnie władcą równoprawnym ze swoją małżonką i przysługiwała mu równoważna pozycja w terytorium. Pozycja małżonki w okresie średniowiecza była faktycznie ograniczona. Władzę polityczną skupiał w swym ręku małżonek. Uważano bowiem, że kobieta nie powinna sama sprawować władzy, toteż w razie śmierci męża szukano dla owej panującej wdowy nowego małżonka. Od końca średniowiecza role zaczęły się zmieniać. Dla zabezpieczenia terytorium ograniczono pozycję i wpływy męża panującej kobiety (patrz: książę małżonek).