Back Joseph Goebbels Afrikaans Joseph Goebbels AN يوزف غوبلز Arabic باول جوزيف جوبلز ARZ Joseph Goebbels AST Yozef Gebbels Azerbaijani Joseph Goebbels BAR Joseph Goebbels BCL Паўль Ёзэф Гебельс Byelorussian Ёзэф Гёбэльс BE-X-OLD
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Paul Joseph Goebbels |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
29 października 1897 |
| Data i miejsce śmierci |
1 maja 1945 |
| Minister Propagandy i Oświecenia Publicznego | |
| Okres |
od 13 marca 1933 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| 2. Kanclerz Rzeszy | |
| Okres |
od 30 kwietnia 1945 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
 
| |
ⓘPaul Joseph Goebbels (wym. /ˈpaʊ̯l ˈjoːzɛf ˈɡœbl̩s/; ur. 29 października 1897 w Rheydt, zm. 1 maja 1945 w Berlinie) – niemiecki polityk, gauleiter Berlina (przywódca okręgu), członek ścisłego kierownictwa partii narodowosocjalistycznej, minister propagandy i oświecenia publicznego w latach 1933–1945, zbrodniarz wojenny, w ostatnich godzinach życia kanclerz Rzeszy. Był jednym z najbliższych współpracowników i doradców Adolfa Hitlera, znanym ze swoich wystąpień publicznych i skrajnego antysemityzmu. Opowiadał się za coraz ostrzejszą dyskryminacją, w tym eksterminacją Żydów podczas Holokaustu.
W 1921 roku uzyskał stopień doktora filologii germańskiej na Uniwersytecie w Heidelbergu, ale jego marzeniem było zostać pisarzem, co wielokrotnie wyrażał w swoim osobistym dzienniku. Trzy lata później wstąpił do NSDAP. W 1926 został mianowany gauleiterem Berlina, gdzie zaczął interesować się wykorzystaniem propagandy do promowania partii i jej programu. Po dojściu nazistów do władzy w 1933 roku Ministerstwo Propagandy Goebbelsa szybko zdobyło kontrolę nad mediami, sztuką i informacjami. Był szczególnie biegły w wykorzystywaniu stosunkowo nowych mediów, radia i filmu, do celów propagandowych.
W 1943 roku zaczął naciskać na Hitlera, aby wprowadził środki, które doprowadziłyby do „wojny totalnej”, w tym zamykanie przedsiębiorstw, które nie są niezbędne do prowadzenia działań wojennych, włączanie kobiet do pracy i werbowanie mężczyzn do Wehrmachtu. Wygłosił wymowne przemówienie na temat wojny totalnej w Pałacu Sportu w Berlinie. 23 lipca 1944 Hitler mianował go pełnomocnikiem ds. wojny totalnej, po czym Goebbels podjął, w dużej mierze nieudane, działania mające na celu zwiększenie liczby osób dostępnych do produkcji zbrojeń i Wehrmachtu.
Gdy wojna dobiegała końca, jego żona Magda wraz z dziećmi dołączyli do niego w Berlinie. 22 kwietnia 1945 przenieśli się do podziemnego Vorbunker, części podziemnego kompleksu bunkrów Hitlera. Osiem dni później Führer popełnił samobójstwo, a zgodnie z jego wolą, Goebbels zastąpił go na stanowisku kanclerza. Następnego dnia, po otruciu sześciorga dzieci cyjankiem, Goebbels i jego żona popełnili samobójstwo.
Jego przeciwnicy polityczni uważali go za budzącego postrach demagoga. Ta reputacja zaczęła się, kiedy Goebbels zorganizował zamieszki i starcia uliczne przeciwko komunistom. Osoby, które miały z nim osobisty kontakt, twierdziły, że jest niesympatyczny i niezdecydowany. Historyk Peter Longerich kwestionuje jego bliską przyjaźń z Hitlerem i zapewnia, że jest postacią przereklamowaną, ponieważ jego znaczenie w reżimie nazistowskim było w rzeczywistości mniejsze. Według niego cierpiał na „narcystyczne zaburzenie osobowości, które sprawiało, że nałogowo szukał uznania i pochwał”.