Katarzy

Ten artykuł należy dopracować:

→ poprawić styl – powinien być encyklopedyczny,
→ usunąć/zweryfikować prawdopodobną twórczość własną.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ten artykuł dotyczy średniowiecznego ruchu religijnego. Zobacz też: inne znaczenia hasła Katarzy.

Katarzy (katarowie) (od gr. καθαροί, „czyści”) lub albigensi (od francuskiego miasta Albi, gdzie ruch był obecny) – przedstawiciele dualistycznego ruchu religijnego działającego w XI–XIII wieku w południowej Francji i północnych Włoszech^[1], skierowanego przeciw ustrojowi feudalnemu i hierarchii kościelnej. Doktryna jest podobna do manicheizmu, a głównym punktem doktryny katarów było przekonanie, że świat materialny jest zły, pozostaje we władzy złego Boga i jest przeciwstawny światu duchowemu należącemu do dobrego Boga. Ponadto, doktryna głosi ideę ubóstwa, jest przeciwna gospodarczej hegemonii kleru, uznaje wojny za zło^[2]. Katarzy negowali wcielenie i męczeństwo Jezusa i odrzucali wszystko, co uznawali za materialne (pokarmy pochodzenia zwierzęcego, kontakty seksualne)^[3].

Zwalczani przez Kościół katolicki (m.in. przez krucjaty, inkwizycję)^[4][5], który uważał ich za heretyków. Represje doprowadziły do zaniku ruchu^[6][7].

Ruch katarski miał duży wpływ w XII i XIII wieku, przyciągając do siebie ludzi wszystkich warstw społecznych, zwłaszcza w Hrabstwie Tuluzy (obecnie Langwedocja). Autorytet duchowy ruchu wzrósł na gruncie krytyki zaangażowania papiestwa w politykę oraz braku wykształcenia wśród niższego duchowieństwa. Wierni byli przyciągani do tego ruchu dzięki postawie tak zwanych Doskonałych, pełniących funkcje duchownych i nauczycieli katarskich, którzy żyli skromnie (później często w ukryciu), przestrzegając ścisłych postów i prowadząc ożywioną działalność misyjną. Szeregowi adepci nie byli zmuszeni do podobnych wyrzeczeń, a mogli liczyć na duchowe pocieszenie (consolamentum), będące warunkiem zbawienia w obliczu śmierci.

Katarski synkretyzm gnostyczno-chrześcijański łączył podstawowe pojęcia wiary chrześcijańskiej ze zeuropeizowaną wersją dualizmu zaratusztriańsko-manichejskiego. Doktryna katarska została stosunkowo dobrze poznana, głównie dzięki zachowanym dokumentom z dochodzeń inkwizycji. Poglądy katarów były bliskie poglądom bogomiłów^[8].