Kilizu

Kilizu^[1], Kilizi^[2] – w 1 połowie I tys. p.n.e. asyryjska prowincja ze stolicą o tej samej nazwie, leżąca na wschód od rzeki Tygrys, granicząca z prowincjami Kalhu i Arbela na północy oraz z prowincją Aszur na południu^[3]. Samo miasto Kilizu, leżące na drodze z Kalhu do Arbeli, identyfikowane jest obecnie ze współczesnym Qaṣr Šemāmok (Qasr Shamamok)^[1][2].

Miasto Kilizu wchodziło w skład państwa asyryjskiego już w okresie średnioasyryjskim, będąc już wówczas siedzibą gubernatora^[4]. Istnienie prowincji Kilizu potwierdzone jest od czasów Adad-nirari II (911-891 p.n.e.) - za jego rządów urzędnikiem limmu w 909 r. p.n.e. był Sze’i-Aszur, o którym wiadomo, iż nosił tytuł gubernatora Kilizu^[5]. Począwszy od panowania Salmanasara III (858-824 p.n.e.) gubernatorzy Kilizu pjawiają się regularnie w asyryjskich listach i kronikach eponimów (pełnili urząd limmu w 832, 788, 760, 724 i 703 r. p.n.e.)^[5]. Wiadomo też o gubernatorze Kilizu o imieniu Marduk-remanni, który pełnił urząd limmu pod koniec VII w. p.n.e.^[5] Prowincja Kiizu wzmiankowana jest też w jednym z dekretów Adad-nirari III (810-783 p.n.e.), liście i dokumentach administracyjnych z czasów Sargona II (722-705 p.n.e.) oraz w listach do Asarhaddona (680-669 p.n.e.) i Aszurbanipala (669-627? p.n.e.)^[5].

Asyryjscy gubernatorzy Kilizu znani z asyryjskich list i kronik eponimów:

• Ululaju – pełnił urząd eponima w 832 r. p.n.e.^[6];
• Adad-muszammer – pełnił urząd eponima w 788 r. p.n.e.^[6];
• La-qipu – pełnił urząd eponima w 760 r. p.n.e.^[6];
• Aszur-iszmanni - pełnił urząd eponima w 724 r. p.n.e.^[6];
• Nuhszaja - pełnił urząd eponima w 703 r. p.n.e.^[6]