Kitanowie

Qidan

Hu Gui, Czterech koczowników z sokołami gotowymi do polowania. Narodowe Muzeum Pałacowe
Nazwa chińska
Pismo uproszczone 契丹 Pismo tradycyjne 契丹 Hanyu pinyin Qìdān Wade-Giles Ch’i-tan

Kitanowie – koczowniczy lud azjatycki, który w X wieku zdominował obszar rozciągający się od Korei na wschodzie do Ałtaju na zachodzie i podbijając część północnych Chin ustanowił Dynastię Liao (907–1125). Od nazwy tego ludu pochodzi „Kataj”, jedna ze starszych nazw Chin w językach europejskich.

Pierwotnie zamieszkujący południową Mandżurię Kitanowie wyodrębnili się spośród innych ludów Xianbei w IV wieku i aż do IX wieku włącznie byli nominalnymi wasalami kolejnych dynastii chińskich, a także Turków i Ujgurów. Wykorzystując upadek Dynastii Tang na początku X wieku kagan Kitanów Yelü Abaoji (907–926) ustanowił cesarską dynastię Liao, której wkrótce podlegały terytoria dzisiejszej Mandżurii, Mongolii i część północnych Chin. Jej władcy utrzymywali kontakty dyplomatyczne na zasadach równości z chińską dynastią Song oraz uzyskiwali od niej regularną kontrybucję. W okresie panowania dynastii Liao Kitanowie podlegali silnym wpływom kultury chińskiej, co objawiło się przede wszystkim w przyjmowaniu przez nich buddyzmu. Dynastia Liao upadła w roku 1125 w wyniku buntu Dżurdżenów, część Kitanów uciekła jednak wówczas na zachód i pod przywództwem Yelü Dashi (zm. 1143) pokonała muzułmańskich Karachanidów, zakładając chanat z ośrodkiem w Siedmiorzeczu. Przetrwał on do roku 1218, kiedy podbił go Czyngis-chan. Większość Kitanów pozostała jednak na wschodzie i odgrywała znaczącą rolę w wojsku i administracji dynastii Jin i Yuan, dopóki w XIV wieku ostatecznie nie utraciła swojej tożsamości etnicznej.