- stanowisko filozoficzne Immanuela Kanta i jego następców
- neokrytycyzm – jedna ze szkół neokantyzmu
- teoria krytyczna – stanowisko niemieckich filozofów i socjologów – Maxa Horkheimera i Theodora Adorna, termin określający teorie analizujące i krytykujące kulturę oraz społeczeństwo
- krytyczna analiza dyskursu – subdyscyplina językoznawstwa na pograniczu nauk społecznych zajmująca się dyskursem
- analiza krytyczna – postawa intelektualno-metodologiczna postulująca kontrolę prawdziwości i zasadności twierdzeń przed ich uznaniem
- krytyka źródeł w metodologii badań historycznych