Laicyzacja – proces polegający na zeświecczeniu instytucji i różnych przejawów życia społecznego, politycznego i kulturalnego oraz na uniezależnieniu ich od wpływów religii i kleru[1], często utożsamiana z wolnomyślicielstwem i ateizacją[2][3].
W najszerszym zakresie pojęcie oznacza procesy zmierzające do ukształtowania człowieka o osobowości postępowej, sceptycznej i samodzielnej intelektualnie z racjonalistyczną postawą umysłową. Laicyzacja dotyczy też procesów przeciwnych sakralizacji zjawisk przyrody, faktów i instytucji społecznych[4]. W polityce laicyzacja to świadome (programowe) działania władz, zmierzające do wyeliminowania wpływu religii na życie polityczne i społeczne za pomocą aktów prawnych. Na mocy aktów prawnych przeprowadzono m.in. konfiskatę dóbr kościelnych, sekularyzację szkolnictwa, rozwiązanie konkordatu, odebranie przywilejów związkom wyznaniowym itp.
Najbardziej typowym przykładem laicyzacji jest decyzja o oddzieleniu Kościoła i państwa we Francji w roku 1905. Zazwyczaj programowo do laicyzacji społeczeństwa dążą partie lewicowe, w przeszłości zaś program laicyzacji prowadzono też np. w ZSRR. Ze względu na wpływy kultury zachodu dochodzi dzisiaj do laicyzacji życia nawet w krajach muzułmańskich, szczególnie w Maroku i Tunezji[potrzebny przypis].
W sensie socjologicznym laicyzacja przejawia się słabnięciem więzi religijnych wśród wyznawców, a zwłaszcza spadkiem uczestnictwa w praktykach religijnych, zanikiem myślenia kategoriami religijnymi, itp.[4]
W sensie psychologicznym laicyzacja przejawia się przez zmiany w postawach światopoglądowych, tj. odchodzenie od wiary w kierunku agnostycyzmu[potrzebny przypis], ateizmu, deizmu[potrzebny przypis] lub indyferentyzmu religijnego.
Laicyzacja sztuki jest to pokazanie świeckiej sceny np. w malarstwie lub rzeźbie. Przedstawienie niezwiązane z wierzeniami czy z sacrum. Spotykana w okresie hellenistycznym.
- ↑ Laicyzacja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-29].
- ↑ René Rémond, Antonia Nevill: Religion and Society in Modern Europe. Malden, MA, U.S.A: Blackwell Publishers, 1999. (ang.).
- ↑ Leksykon historii Polski po II wojnie światowej 1944-1997 2003 ↓, s. 104,.
- ↑ a b Poniatowski 1969 ↓, s. 243, 244.