Maszynista pojazdu trakcyjnego – osoba posiadająca odpowiednie kompetencje i uprawniona do prowadzenia pociągów[1], w tym lokomotyw, lokomotyw manewrowych, pociągów roboczych (budowlanych), kolejowych pojazdów specjalnych lub pociągów przeznaczonych do kolejowego przewozu pasażerów lub towarów[2]. Kobietę sprawującą tę funkcję można określać słowem maszynistka[3].
Maszynista pracuje w kabinie sterowniczej lokomotywy lub zespołu trakcyjnego, ewentualnie na specjalnym stanowisku w wagonie sterowniczym, skąd jest w stanie prowadzić pociąg.
Podczas pełnienia służby maszynista powinien nosić przydzielone mu przepisowe umundurowanie oraz starać się o czysty i schludny wygląd.
Do dodatkowych obowiązków maszynisty należy w określonych sytuacjach m.in. sprzęganie i rozprzęganie wagonów, usuwanie drobnych usterek pojazdów trakcyjnych, dawanie odpowiednich sygnałów przy użyciu znajdujących się na pojeździe trakcyjnym urządzeń, a także szkolenie praktyczne podległych pracowników.
Maszynista pracujący w lokomotywie elektrycznej lub spalinowej w określonych sytuacjach ma przydzielanego do pomocy dodatkowego pracownika, tzn. pomocnika maszynisty; zaś maszynista parowozu dodatkowo oprócz pomocnika maszynisty palacza.
Praca maszynisty wymaga szczególnej sprawności psychicznej[4]. Prowadzący pojazdy kolejowe narażeni są na niekorzystne warunki mikroklimatyczne, stres, hałas i wibracje[4]. Praca wykonywana jest w zmiennym rytmie dobowym[4].
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwie du