Mozaika (botanika)

Ten artykuł dotyczy objawu chorobowego u roślin – Mozaika. Zobacz też: Mozaika – dekoracja w postaci ornamentu lub obrazu.

Mozaika lub plamistość – objaw chorobowy u roślin w postaci barwnych plam na tle zdrowej zieleni liścia. Jest jednym z rodzajów przebarwień u roślin. Wyróżnia się dwa rodzaje mozaik (plamistości):

• mozaiki łagodne – gdy granice między plamami są niewyraźne (np. na liściach śliw opanowanych przez ospowatość śliwy),
• mozaiki ostre – gdy plamy są ostro odgraniczone^[1][2].

Mozaika powodowana jest przez niektóre wirusy i różni się od plamistości powodowanej przez grzyby. Mozaika jest zazwyczaj jednobarwna, często żółta (chlorotyczna), niestrefowana i nie powodująca pogrubienia liści. Plamy spowodowane przez grzyby często są koncentrycznie strefowane, czasem mają ciemniejszą obwódkę i występują na nich owocniki lub konidiomy (pojawiające się zwłaszcza w czasie wilgotnej pogody). Ponadto plamy te czasami powodują nabrzmienie liści i nekrozę. Czasami znekrotyzowana tkanka wykrusza się i w liściu powstają dziurki^[1].

Wyróżnia się kilka typów mozaiki:

• przejaśnienie nerwów lub żółtaczka nerwów -gdy zmiana barwy następuje tylko na nerwach,
• smugowatość lub pasiastość – gdy przebarwienia występują w postaci równoległych smug lub pasm. Ma to miejsce u roślin o równoległych nerwach,
• pierścieniowa plamistość – gdy przebarwienia występują w formie pierścieni,
• otaśmienie nerwów – gdy zielone pozostają tylko pasma wzdłuż nerwów, a pozostała część liścia jest przebarwiona,
• pstrość kwiatów – gdy mozaika występuje na płatkach kwiatów^[1].

Terminem mozaika określa się także liczne wirusowe choroby roślin, np. żółta mozaika fasoli, mozaika ogórka, mozaika jabłoni, mozaika maliny, mozaika pierścieniowa gruszy^[3].