Naksos

Ten artykuł od 2015-11 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Naksos

Portara – brama starożytnej świątyni Apollina
Kontynent	Europa
Państwo	Grecja
Akwen	Morze Egejskie
Powierzchnia	429,785 km²
Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość	12 089 27 os./km²
Położenie na mapie Grecji Naksos
37°04′21,76″N 25°28′25,90″E/37,072710 25,473860
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach

Naksos (gr. Νάξος, też: Náxia lub Áxia) – wyspa na Morzu Egejskim, największa wyspa archipelagu Cyklady, o powierzchni 448 km². W 2001 roku miała 12 089 mieszkańców, choć ich liczba zmienia się silnie w zależności od pory roku. Wschodnie wybrzeże Náxos jest strome, zachodnie płaskie. W kierunku pn. – pd. przebiega przez nią granitowy łańcuch górski (z najwyższym szczytem Oxia 1001 m). Klimat i roślinność śródziemnomorskie. Słynna ze złóż marmuru, eksploatowanych już w III tysiącleciu p.n.e. (kamienne figurki bóstw – idole). Osadnictwo protocykladzkie i mykeńskie. Wyspa była zamieszkana przez neandertalczyków i wcześniejsze hominidy co najmniej 200 000 lat temu^[1].

Leży w administracji zdecentralizowanej Wyspy Egejskie, w regionie Wyspy Egejskie Południowe, w jednostce regionalnej Naksos, w gminie Naksos i Mikres Kiklades.

Ludność zajmuje się głównie uprawą (zboża, winna latorośl, cytrusy, oliwki), hodowlą (owce, kozy), rybołówstwem oraz obsługą ruchu turystycznego. Główne miejscowości: Naxos, Koronis. Naksos stanowi część greckiego okręgu administracyjnego Cyklady. Zabytki: resztki osady protocykladzkiej i późnominojskiej. Obwarowania weneckie z XIII w. Katedra i kościół św. Antoniego. W okolicach Sangri archaiczna świątynia Demeter i Kory (zamieniona w VI wieku na bazylikę chrześcijańską).

Główną miejscowością (tzw. chora, gr. χώρα) na wyspie jest miasteczko portowe Naksos, które mimo swej wielkości jest siedzibą rzymskokatolickiego arcybiskupstwa Naksos-Andros-Tinos-Mykonos i grecko-ortodoksyjnego biskupstwa Paros i Naksos.

Wyspa zasiedlona przez Karów, Kreteńczyków i Jonów z Attyki. Centrum kultu Dionizosa i uprawy wina. W 499 roku p.n.e. nastąpiło oblężenie Naksos przez Persów, które zostało odparte. Wyspa została zdobyta i spustoszona przez Persów (490 p.n.e.); po wyparciu Persów, członek Ateńskiego Związku Morskiego. Od końca I wieku p.n.e. pod rządami Rzymu. Od roku 1207 centrum weneckiego księstwa Naksos. W 1566 zdobyta przez Turków. Od 1830 roku w granicach Grecji.

Według mitologii greckiej to właśnie na Naksos Tezeusz porzucił Ariadnę; motyw ten w sztuce został wykorzystany m.in. w operach Ariadna na Naksos Porpory i Ariadna na Naksos Richarda Straussa.

W powszechnej świadomości Greków, symbolem wyspy jest portara (dosł.: bramisko). Powstała w miejscu, w którym Tezeusz porzucić miał Ariadnę, na przełomie VII i VI wieku p.n.e., jako część świątyni boga Apollina. Budowanej z woli tyrana Ligdamisa, niedokończonej po odsunięciu go od władzy. Pozostałe elementy tej świątyni Wenecjanie wykorzystali jako budulec miejscowego zamku^[2].