Odczyn gleby

Odczyn gleby – właściwość gleby wyrażona przez stosunek stężenia jonów wodorowych H⁺ do jonów wodorotlenkowych OH^- w roztworze glebowym lub roztworze równoważnym z glebą. Odczyn wskazuje na kwasowość lub zasadowość gleby.

Odczyn gleby wyraża się poprzez stężenie jonów wodorowych wyrażone w molach H⁺ na dm³. W praktyce zazwyczaj stosuje się wygodniejszą skalę stężeń (dokładniej: aktywności) jonów wodorowych - skalę pH^[1].

Pomiar pH najczęściej dokonuje się w wodzie oraz w roztworze chlorku potasu. Różnica pomiędzy nimi zazwyczaj wynosi ok. 1 jednostki pH, lecz może być mniejsza lub większa w zależności od konkretnej gleby^[2]. W Polsce przyjęło się przedstawiać odczyn gleb według poniższego podziału:^[1][3]

Pojęciem ściśle związanym z odczynem gleb jest kwasowość gleby, czyli zawartość jonów o charakterze kwasowym. W zależności od tego czy bada się jony występujące w roztworze glebowym, czy z różną siłą zabsorbowane w kompleksie sorpcyjnym, wyróżnia się kwasowość czynną, wymienną i rezydualną^[3].

Mimo iż powszechnie przedstawia się odczyn jako stężenie jonów wodorowych [H⁺], to w rzeczywistości jon wodorowy prawie nie występuje w naturze. Współcześnie przyjmuje się, że istnieje on w wodzie jako jon hydroniowy H₃O⁺ (lub nawet kation Zundela H₅O+2), a jon H⁺ stosuje się w definicjach i równaniach jedynie dla uproszczenia zapisu^[4]. Pamiętając o powyższym, taką uproszczoną formę przedstawia się w niniejszym artykule.