Operacja Keelhaul

Operacja Keelhaul była wynikiem porozumień jałtańskich, przewidujących między innymi, że zachodni alianci przekazywać będą władzom Związku Radzieckiego wszystkich jego obywateli^[1]:

W czasie operacji trwającej w latach 1945–1947 Sowietom wydano nie tylko wszystkich byłych obywateli – m.in. kolaborantów rosyjskich takich jak Rosyjska Armia Wyzwoleńcza czy Andriej Własow – ale także ukraińskich i innych, mimo ich próśb o azyl na zachodzie. W ramach operacji doprowadzono m.in. do rozbrojenia uformowanych jednostek wojskowych na terenie Włoch i terenów okupowanych w południowej części III Rzeszy (w Austrii)^[2].

Wśród przekazanych Sowietom byli m.in. żołnierze ukraińskiej 14 Dywizji Grenadierów SS, XV Kozackiego Korpusu Kawalerii, Kozackiego Stanu, Kaukaskiego Związku Bojowego SS oraz wysokiej rangi oficerowie: Andriej Szkuro, Piotr Krasnow, Timofiej Domanow i Sułtan Girej-Kłycz^[2]. Sowietom przekazywano także obywateli carskiej Rosji, którzy wyemigrowali w trakcie rewolucji i nigdy nie byli obywatelami sowieckimi^[2].

Wielu zwykłych jeńców czy robotników przymusowych zamknięto w łagrach, gdyż Józef Stalin uważał poddanie się za zdradę, a wszystkich, którzy mieli styczność z „Zachodem”, za prawdopodobnie „skażonych” zachodnimi ideałami.^{[3][potrzebny przypis]}

Operacja była uznana za tajną i utrzymywana także w sekrecie na zachodzie do lat 70. XX wieku, przez co Aleksandr Sołżenicyn nazwał ją „ostatnim sekretem drugiej wojny światowej”.

Nazwa operacji pochodzi od angielskiego keelhaul – przeciąganie pod kilem.

W 1973 w Stanach Zjednoczonych ukazała się książka poświęcona operacji Keelhaul: Operation Keelhaul: The Story of Forced Repatriation from 1944 to the Present, napisana przez Juliusa Epsteina i oparta na badaniach amerykańskich dokumentów archiwalnych. Wcześniej, w 1955 elementy operacji opisał i opublikował w Londynie Józef Mackiewicz^[2].