Orientacja seksualna – definiuje ona trwałe wzorce pociągu seksualnego, czyli głównie tego, które płci są dla danej osoby atrakcyjne seksualnie[1][2]. Stosuje się ją do określania tego, co jest erotycznie atrakcyjne dla jednostki[3] oraz jest często jednym z głównych powodów dla których ludzie decydują się na związki lub przelotne relacje. Doświadczanie i świadomość orientacji seksualnej może rozwijać się poprzez różnorodne fazy rozwoju tożsamości w okresie dojrzewania i w dorosłości[4]. Orientację seksualną określa się na podstawie tego do których płci dana osoba czuje pociąg seksualny, więc przypadki w których osoby w przeszłości były w związku lub odbyły stosunek z osobami do których nie czują pociągu seksualnego, nie determinują tego, do jakiej orientacji się one kwalifikują[5][6].
Orientacja seksualna nie jest tym samym co orientacja romantyczna(inne języki), która definiuje skłonność do odczuwania pociągu romantycznego do danej/danych płci. Pomimo że te terminy są często traktowane jak to samo i u większości osób skierowane są w te same płci, to pociąg seksualny nie jest tym samym co pociąg romantyczny[7][8]. Orientacja seksualna nie determinuje też więzi emocjonalnej, która jest rzeczą zupełnie oddzielną od odczuć seksualnych[9]. Nie jest też tym samym co atrakcyjność estetyczna, oznaczająca odczuwanie zauroczenia lub podkochiwanie się w jakiejś osobie ze względu na jej wygląd, jednak bez odczuwania przy tym seksualnego pociągu w jej stronę[10][11]. Orientacja seksualna dotyczy głównie pociągu seksualnego do danej/danych płci, jednakże nie powinno jej się mylić z pojęciem seksualności, oznaczającej sposoby poprzez które ludzie doświadczają i wyrażają uczucia seksualne (poprzez np. stosunek płciowy czy masturbację)[12].
Według teorii zapoczątkowanej przez Alfreda Kinseya w latach 40 XX wieku, orientacja seksualna rozciąga się na kontinuum, od wyłącznego pociągu do innej płci do wyłącznego pociągu do tej samej płci[13], jednak teoria ta przez wielu jest uważana za przestarzałą lub niedokładną, gdyż pomija orientacje seksualne nie mogące wpisać się w żadną z tych kategorii, (takie jak aseksualność, panseksualność i inne), różnice między orientacjami seksualnymi a romantycznymi oraz wiele innych czynników determinujących poziom zainteresowania daną płcią[14][15][16].
Naukowcy do dzisiaj nie ustalili dokładnie czynników wpływających na orientację seksualną danej osoby, ale uważają, że jest ona spowodowana złożoną zależnością wpływów genetycznych, hormonalnych i środowiskowych[17][18][19] i nie uważają, by była ona kwestią wyboru[17][18][20]. Większość naukowców opowiadało się za teoriami biologicznymi[17], które wskazują na czynniki genetyczne, wczesne środowisko macicy, oba te czynniki, lub włączają czynniki psychologiczne i społeczne[21][22]. Natomiast najnowsze badania wykazują, że czynniki genetyczne mogą wyjaśnić jedynie od 8 do 25% zmienności w zachowaniach seksualnych osób tej samej płci[23]. Nie ma przekonujących dowodów, które sugerowałyby, że rodzicielstwo lub doświadczenia z wczesnego dzieciństwa odgrywają rolę, jeśli chodzi o kształtowanie orientacji seksualnej, która następuje w trakcie rozwoju psychoseksualnego człowieka[21].
↑L.D.L.D.WorthyL.D.L.D., T.T.LavigneT.T., F.F.RomeroF.F., Sexuality and Sexual Orientation [online], 27 lipca 2020 [dostęp 2022-05-26](ang.).
↑Meredith L.M.L.ChiversMeredith L.M.L. i inni, A Sex Difference in the Specificity of Sexual Arousal, „Psychological Science”, 15 (11), 2004, s. 736–744, ISSN0956-7976 [dostęp 2022-05-26].
↑American Psychological Association, Guidelines for Psychological Practice With Transgender and Gender Nonconforming People, „American Psychologist”, 70 (9), 2015, s. 832–864, DOI: 10.1037/a0039906, ISSN1935-990X [dostęp 2019-06-19], Cytat: The developmental pathway of gender identity typically includes a progression through multiple stages of awareness, exploration, expression, and identity integration (Bockting & Coleman, 2007; A. H. Devor, 2004; Vanderburgh, 2007). Similarly, a person’s sexual orientation may progress through multiple stages of awareness, exploration, and identity through adolescence and into adulthood (Bilodeau & Renn, 2005). Just as some people experience their sexual orientation as being fluid or variable (L. M. Diamond, 2013), some people also experience their gender identity as fluid (Lev, 2004).(ang.).
↑L.D.L.D.WorthyL.D.L.D., T.T.LavigneT.T., F.F.RomeroF.F., Sexuality and Sexual Orientation [online], 27 lipca 2020 [dostęp 2022-05-26], Cytat: Sexuality refers to the way people experience and express sexual feelings.(ang.).
↑ abMary Ann Lamanna, Agnes Riedmann, Susan D Stewart: Marriages, Families, and Relationships: Making Choices in a Diverse Society. Cengage Learning, 2014, s. 82. ISBN 1-305-17689-8. Cytat: The reason some individuals develop a gay sexual identity has not been definitively established – nor do we yet understand the development of heterosexuality. The American Psychological Association (APA) takes the position that a variety of factors impact a person's sexuality. The most recent literature from the APA says that sexual orientation is not a choice that can be changed at will, and that sexual orientation is most likely the result of a complex interaction of environmental, cognitive and biological factors...is shaped at an early age... [and evidence suggests] biological, including genetic or inborn hormonal factors, play a significant role in a person's sexuality (American Psychological Association 2010)..
↑Gail Wiscarz Stuart: Principles and Practice of Psychiatric Nursing. Elsevier Health Sciences, 2014, s. 502. ISBN 0-323-29412-X. Cytat: No conclusive evidence supports any one specific cause of homosexuality; however, most researchers agree that biological and social factors influence the development of sexual orientation..
↑N. Långström, Q. Rahman, E. Carlström, P. Lichtenstein. Genetic and Environmental Effects on Same-sex Sexual Behavior: A Population Study of Twins in Sweden. „Archives of Sexual Behavior”. 1 (39), s. 75–80, 2008. DOI: 10.1007/s10508-008-9386-1. PMID: 18536986.