Orientacja seksualna

Grafika obrazująca różnicę między płcią, tożsamością płciową, ekspresją płciową i orientacją seksualną
Skala Kinseya przedstawiająca orientację seksualną jako kontinuum od heteroseksualizmu, przez biseksualizm, po homoseksualizm

Orientacja seksualna – definiuje ona trwałe wzorce pociągu seksualnego, czyli głównie tego, które płci są dla danej osoby atrakcyjne seksualnie[1][2]. Stosuje się ją do określania tego, co jest erotycznie atrakcyjne dla jednostki[3] oraz jest często jednym z głównych powodów dla których ludzie decydują się na związki lub przelotne relacje. Doświadczanie i świadomość orientacji seksualnej może rozwijać się poprzez różnorodne fazy rozwoju tożsamości w okresie dojrzewania i w dorosłości[4]. Orientację seksualną określa się na podstawie tego do których płci dana osoba czuje pociąg seksualny, więc przypadki w których osoby w przeszłości były w związku lub odbyły stosunek z osobami do których nie czują pociągu seksualnego, nie determinują tego, do jakiej orientacji się one kwalifikują[5][6].

Orientacja seksualna nie jest tym samym co orientacja romantyczna(inne języki), która definiuje skłonność do odczuwania pociągu romantycznego do danej/danych płci. Pomimo że te terminy są często traktowane jak to samo i u większości osób skierowane są w te same płci, to pociąg seksualny nie jest tym samym co pociąg romantyczny[7][8]. Orientacja seksualna nie determinuje też więzi emocjonalnej, która jest rzeczą zupełnie oddzielną od odczuć seksualnych[9]. Nie jest też tym samym co atrakcyjność estetyczna, oznaczająca odczuwanie zauroczenia lub podkochiwanie się w jakiejś osobie ze względu na jej wygląd, jednak bez odczuwania przy tym seksualnego pociągu w jej stronę[10][11]. Orientacja seksualna dotyczy głównie pociągu seksualnego do danej/danych płci, jednakże nie powinno jej się mylić z pojęciem seksualności, oznaczającej sposoby poprzez które ludzie doświadczają i wyrażają uczucia seksualne (poprzez np. stosunek płciowy czy masturbację)[12].

Według teorii zapoczątkowanej przez Alfreda Kinseya w latach 40 XX wieku, orientacja seksualna rozciąga się na kontinuum, od wyłącznego pociągu do innej płci do wyłącznego pociągu do tej samej płci[13], jednak teoria ta przez wielu jest uważana za przestarzałą lub niedokładną, gdyż pomija orientacje seksualne nie mogące wpisać się w żadną z tych kategorii, (takie jak aseksualność, panseksualność i inne), różnice między orientacjami seksualnymi a romantycznymi oraz wiele innych czynników determinujących poziom zainteresowania daną płcią[14][15][16].

Naukowcy do dzisiaj nie ustalili dokładnie czynników wpływających na orientację seksualną danej osoby, ale uważają, że jest ona spowodowana złożoną zależnością wpływów genetycznych, hormonalnych i środowiskowych[17][18][19] i nie uważają, by była ona kwestią wyboru[17][18][20]. Większość naukowców opowiadało się za teoriami biologicznymi[17], które wskazują na czynniki genetyczne, wczesne środowisko macicy, oba te czynniki, lub włączają czynniki psychologiczne i społeczne[21][22]. Natomiast najnowsze badania wykazują, że czynniki genetyczne mogą wyjaśnić jedynie od 8 do 25% zmienności w zachowaniach seksualnych osób tej samej płci[23]. Nie ma przekonujących dowodów, które sugerowałyby, że rodzicielstwo lub doświadczenia z wczesnego dzieciństwa odgrywają rolę, jeśli chodzi o kształtowanie orientacji seksualnej, która następuje w trakcie rozwoju psychoseksualnego człowieka[21].

  1. L.D. Worthy, T. Lavigne, F. Romero, Sexuality and Sexual Orientation [online], 27 lipca 2020 [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  2. Meredith L. Chivers i inni, A Sex Difference in the Specificity of Sexual Arousal, „Psychological Science”, 15 (11), 2004, s. 736–744, ISSN 0956-7976 [dostęp 2022-05-26].
  3. Sexual Orientation - an overview | ScienceDirect Topics [online], www.sciencedirect.com [dostęp 2022-05-26], Cytat: Sexual orientation describes what is erotically attractive to an individual.
  4. American Psychological Association, Guidelines for Psychological Practice With Transgender and Gender Nonconforming People, „American Psychologist”, 70 (9), 2015, s. 832–864, DOI10.1037/a0039906, ISSN 1935-990X [dostęp 2019-06-19], Cytat: The developmental pathway of gender identity typically includes a progression through multiple stages of awareness, exploration, expression, and identity integration (Bockting & Coleman, 2007; A. H. Devor, 2004; Vanderburgh, 2007). Similarly, a person’s sexual orientation may progress through multiple stages of awareness, exploration, and identity through adolescence and into adulthood (Bilodeau & Renn, 2005). Just as some people experience their sexual orientation as being fluid or variable (L. M. Diamond, 2013), some people also experience their gender identity as fluid (Lev, 2004). (ang.).
  5. Sexual Identity vs. Experience, [w:] Understanding Sexual Orientation | JED, The Jed Foundation [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  6. How Do People Know Their Sexual Orientation?, [w:] An Overview of Sexual Orientation, WebMD [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  7. What is the difference between romantic orientation and sexual orientation? [online], Sefton Sexual Health Service [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  8. Romantic Orientation, [w:] Asexuality, Attraction, and Romantic Orientation, LGBTQ Center, 1 lipca 2021 [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  9. Emotional Versus Sexual Intimacy: Why You Need to Know The Difference [online], Dr. Kristie Overstreet | Certified Sex Therapist + Clinical Sexologist, 1 czerwca 2020 [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  10. Asexuality, Attraction, and Romantic Orientation [online], LGBTQ Center, 1 lipca 2021 [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  11. Aesthetic Attraction, [w:] What Are the Different Types of Attraction?, Verywell Mind [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  12. L.D. Worthy, T. Lavigne, F. Romero, Sexuality and Sexual Orientation [online], 27 lipca 2020 [dostęp 2022-05-26], Cytat: Sexuality refers to the way people experience and express sexual feelings. (ang.).
  13. American Psychological Association: Answers to Your Questions: For a Better Understanding of Sexual Orientation and Homosexuality. apa.org, 2008. [dostęp 2019-01-14]. (ang.).
  14. Is the Kinsey Scale of Sexual Behavior Still Valid? [online], Discover Magazine [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  15. Samantha Allen, Kinsey Was Wrong: Sexuality Isn’t Fluid, „The Daily Beast”, 24 listopada 2015 [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  16. Samantha Larson, No shades of gray: WSU study questions Kinsey's sexuality scale | Crosscut [online], crosscut.com [dostęp 2022-05-26] (ang.).
  17. a b c Frankowski BL, American Academy of Pediatrics Committee on Adolescence. Sexual orientation and adolescents. „Pediatrics”. 113 (6), s. 1827–32, czerwiec 2004. DOI: 10.1542/peds.113.6.1827. PMID: 15173519. 
  18. a b Mary Ann Lamanna, Agnes Riedmann, Susan D Stewart: Marriages, Families, and Relationships: Making Choices in a Diverse Society. Cengage Learning, 2014, s. 82. ISBN 1-305-17689-8. Cytat: The reason some individuals develop a gay sexual identity has not been definitively established  – nor do we yet understand the development of heterosexuality. The American Psychological Association (APA) takes the position that a variety of factors impact a person's sexuality. The most recent literature from the APA says that sexual orientation is not a choice that can be changed at will, and that sexual orientation is most likely the result of a complex interaction of environmental, cognitive and biological factors...is shaped at an early age... [and evidence suggests] biological, including genetic or inborn hormonal factors, play a significant role in a person's sexuality (American Psychological Association 2010)..
  19. Gail Wiscarz Stuart: Principles and Practice of Psychiatric Nursing. Elsevier Health Sciences, 2014, s. 502. ISBN 0-323-29412-X. Cytat: No conclusive evidence supports any one specific cause of homosexuality; however, most researchers agree that biological and social factors influence the development of sexual orientation..
  20. Gloria Kersey-Matusiak: Delivering Culturally Competent Nursing Care. Springer Publishing Company, 2012, s. 169. ISBN 0-8261-9381-1. Cytat: Most health and mental health organizations do not view sexual orientation as a 'choice.'.
  21. a b Submission to the Church of England's Listening Exercise on Human Sexuality. The Royal College of Psychiatrists. [dostęp 2018-05-22].
  22. N. Långström, Q. Rahman, E. Carlström, P. Lichtenstein. Genetic and Environmental Effects on Same-sex Sexual Behavior: A Population Study of Twins in Sweden. „Archives of Sexual Behavior”. 1 (39), s. 75–80, 2008. DOI: 10.1007/s10508-008-9386-1. PMID: 18536986. 
  23. Brendan P. Zietsch i inni, Large-scale GWAS reveals insights into the genetic architecture of same-sex sexual behavior, „Science”, 365 (6456), 2019, eaat7693, DOI10.1126/science.aat7693, ISSN 0036-8075, PMID31467194 [dostęp 2019-09-23] (ang.).

From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by razib.in