Back Orson Welles Afrikaans Orson Welles AN أورسن ويلز Arabic اورسن ويلز ARZ Orson Welles AST Orson Uells Azerbaijani اورسن ولز AZB Орсан Уэлс Byelorussian Орсан Ўэлз BE-X-OLD Орсън Уелс Bulgarian
.jpg) Orson Welles (1944) | |
| Imię i nazwisko |
George Orson Welles |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
6 maja 1915 |
| Data i miejsce śmierci |
10 października 1985 |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Virginia Nicolson (1934–1940) |
| Lata aktywności |
1931–1985 |
| |
Orson Welles (właśc. George Orson Welles; ur. 6 maja 1915 w Kenosha, zm. 10 października 1985 w Los Angeles) – amerykański twórca filmowy, teatralny oraz radiowy. Jeden z najbardziej wpływowych twórców tych dziedzin kultury[1]. Do jego najważniejszych osiągnięć należą broadwayowska sztuka Cezar (1937; adaptacja Juliusza Cezara Szekspira), słuchowisko „Wojna światów” (1938) oraz film Obywatel Kane (1941), uznawany za jeden z najwybitniejszych filmów wszech czasów zarówno przez krytyków, jak i reżyserów filmowych[2][3].
Welles jest również uznawany za jednego z najwybitniejszych aktorów ery „klasycznego Hollywood” – w 1999 roku Amerykański Instytut Sztuki Filmowej umieścił go na 16. pozycji listy najwybitniejszych aktorów tego okresu[a]. Za jego najlepsze kreacje uznaje się takie jak Charles Foster Kane w Obywatelu Kane (1941), Hank Quinlan w Dotyku zła (1958), czy Harry Lime w Trzecim człowieku Carola Reeda (1949)[4].
Pomimo licznych sukcesów na początku kariery, Welles przez długi czas narzekał na ograniczanie jego swobody artystycznej przez amerykańskich producentów, co poskutkowało jego przeprowadzką i realizacją wielu filmów na kontynencie europejskim w połowie lat 50. oraz w latach 60. XX wieku. Poza Stanami Zjednoczonymi Welles nakręcił między innymi Proces i Falstaffa[5].
- ↑ Orson Welles is Dead at 70; Innovator of Film and Stage. 11 października 1985. s. The New York Times. [dostęp 2017-07-23]. (ang.).
- ↑ David Thomson: The mark of Kane. 15 listopada 2016. s. BFI. [dostęp 2017-07-23]. (ang.).
- ↑ Directors’ 10 Greatest Films of All Time. 4 grudnia 2014. s. BFI. [dostęp 2017-07-23]. (ang.).
- ↑ Alex Carlson: Top 5 Orson Welles Performances of All-Time. 25 sierpnia 2009. s. Film Misery. [dostęp 2017-07-23]. (ang.).
- ↑ Damian Wiśniowski: Obywatel Welles. 12 października 2016. s. Filmweb. [dostęp 2017-07-23]. (pol.).
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>