Paradoks Ellsberga

Paradoks Ellsberga (ang. Ellsberg paradox) – pojęcie w teorii decyzji i w ekonomii eksperymentalnej, który służy jako ilustracja tego, że większość ludzi nie działa zgodnie z założeniami teorii oczekiwanej użyteczności. Zazwyczaj interpretuje się go jako dowód na to, że ludzie starają się unikać formułowania oceny na temat wartości prawdopodobieństw. Paradoks został spopularyzowany w latach 60. XX wieku przez amerykańskiego ekonomistę, Daniela Ellsberga, choć jego odmiany rozważane były już wcześniej, między innymi przez Johna Maynarda Keynesa^[1].

Nazwa paradoks Ellsberga jest myląca, ponieważ nie jest paradoksem w ścisłym znaczeniu tego słowa. Rozumowanie, przedstawione poniżej, prowadzi do sprzeczności wyłącznie jeżeli założy się, że ludzie w swoim postępowaniu kierują się zasadą maksymalizacji wartości oczekiwanej użyteczności. W latach 60., gdy Ellsberg opublikował swoją pracę, przekonanie o poprawności tego założenia było wśród ekonomistów dość powszechne, i dlatego eksperyment zaproponowany przez Ellsberga nazwano paradoksem.

Paradoks Ellsberga służy zatem jako ilustracja konieczności wzięcia pod uwagę przy modelowaniu psychologii ryzyka nie tylko matematycznej wartości oczekiwanej użyteczności, ale również jej rozkładu wokół średniej.