Back Platonismus ALS أفلاطونية Arabic افلاطونيه ARZ Platonizm Azerbaijani Платанізм Byelorussian Платонизъм Bulgarian প্লেটোবাদ Bengali/Bangla Platonisme Catalan ئەفلاتوونیزم CKB Platonismus Czech
Platonizm – nurt filozoficzny opierający się na filozofii Platona (427–347 p.n.e.), stanowiący jej interpretację i kontynuację. W poszczególnych epokach historycznych, rozwijały się różne odłamy platonizmu, niejednokrotnie bardzo się od siebie różniące. Platonizm należy do najbardziej wpływowych nurtów w myśli europejskiej. Poza filozofią miał również wpływ na inne dziedziny, takie jak teologia, nauka, sztuki piękne czy literatura.
Poglądy filozoficzne Platona nieprzerwanie oddziaływały na myśl filozoficzną począwszy od starożytności aż po czasy współczesne. Możemy tutaj mówić zarówno o kontynuacji i rozwoju platonizmu, jak i o jego krytyce lub wręcz całkowitym odrzuceniu. Do recepcji tej dochodziło w obrębie szkół i nurtów filozoficznych, była ona także obecna w pracach samodzielnych myślicieli. W rezultacie dorobek filozoficzny Platona podlegał różnorodnym przekształceniom, w związku z czym pojęcie platonizmu obejmuje szereg niejednokrotnie wykluczających się propozycji interpretacyjnych. Szczególnie istotny jest neoplatonizm, którego zakwestionowanie zainaugurowało wiele nowoczesnych interpretacji opartych na odczytaniu samych tylko dialogów[1]. Osiemnastowieczny historyk Johann Jakob Brucker w swojej Historia Critica Philosophiae twierdził, że neoplatonizm opierał się na „przesądzie, entuzjazmie i mistyfikacji, wprowadził zamęt i bałamutność do religii chrześcijańskiej i filozofii [...], pomieszał idee i poglądy pogańskie z czystą i prostą doktryną Ewangelii [...] popsuł czystą religię Chrystusa, a swój własny kościół uczynił siedliskiem zwady i wylęgarnią błędu”[2]. Dopiero w dwudziestym wieku zaczęto rehabilitować neoplatońską wykładnię Platona, m.in. za sprawą prac takich autorów jak Eric Robertson Dodds[3], Pierre Hadot[4], Werner Beierwaltes[5], Pierre Aubenque[6], Jean-Marc Narbonne[7] czy Reiner Schürmann[8]. Jak ujął to Philip Merlan, „obecna tendencja polega raczej na zasypywaniu przepaści między platonizmem a neoplatonizmem niż na jej pogłębianiu”[9]. Charles Kahn twierdzi wprost, że „metafizyczna wizja Platona [...] jest wyraźnie wizją Plotyna i neoplatoników”[10].
- ↑ E.N. Tigerstedt, The Decline and Fall of the Neoplatonic Interpretation of Plato, 1974.
- ↑ J.J. Brucker, The History of Philosophy, 1839, s. 344.
- ↑ E.R. Dodds, The Parmenides of Plato and the Origin of the Neoplatonic One, „The Classical Quarterly”, 22, No. 3/4, 1928, s. 129–142.
- ↑ P. Hadot, Heidegger et Plotin, „Critique”, 15, 1959, s. 539–56.
- ↑ Werner Beierwaltes, Identität und Differenz, 1980, s. 131–143.
- ↑ Pierre Aubenque, Plotin et le Depassement de L’ontologie Grecque Classique, „Le néoplatonisme”, 1971.
- ↑ Jean-Marc Narbonne, Henôsis et Ereignis: remarques sur une interprétation heideggérienne de l’un plotinien, „Les Études philosophiques”, 1, 1999, s. 105–121.
- ↑ Reiner Schürmann, Neoplatonic Henology as an Overcoming of Metaphysics, „Research in Phenomenology”, 13, 1983, s. 25–41.
- ↑ Philip Merlan, From Platonism to Neoplatonism, 1954, s. 3.
- ↑ Charles H. Kahn, Plato and the Socratic Dialogue: The Philosophical Use of a Literary Form, 1996, s. 66.